Yener KARADENİZ
Yükselen kur ve enflasyonun yanı sıra satın alma gücünde yaşanan gerileme, perakende bölümünde birkaç yıldır devam eden değişimi hızlandırdı. Tüketici eğilimine paralel olarak ‘giriş’ düzeyi (En düşük fiyatlı) mamüllerin hissesinin arttığı dal, yüksek maliyetler daha sonrası mağazalarında bulunan eser sayısını azaltıp, kullanılan materyallerde ise daha ekonomik girdilere yöneldi. Öte yandan üst segmentte ise yerli tüketicinin hissesi düşerken, yabancı oranında ise süratli artış meydana geldi. Kelam konusu eğilim arabadan konuta, hazır giysiden ayakkabıya, elektronikten teknolojiye kadar birfazlaca alanda kendini gösterdi.
Telefon ithalatı azaldı
Kelam konusu gelişme en epeyce teknolojik eserlerde kendini gösterdi. 2020’de ithalatı baskılamak gayesiyle 200 doların altında ithal edilen cep telefonlarına nezaret evrakı mecburiyeti getirilmesi, biroldukca milletlerarası şirketin, Türkiye’de üretime başlamasını sağlamış ve bu biçimdece piyasada ekonomik ve giriş düzeyi mamüllerin yoğunluğu artmıştı. Bu eserler yıllık 10-12 milyon adet olan pazarın yüzde 60’ına hakim oldu. 2019’da 12 milyon adet telefon ithal edilirken bu sayı 2020’de 9,7 milyona ve 2021’de ise 4,3 milyona düştü. Fiyat artışına karşın paha olarak da cep telefonu ithalatı 2019’da 1 milyar 847 milyon dolar iken 2021 sonu prestiji ile 1 milyar 591 milyon dolara geriledi.
Orta sınıf zorlanıyor
Zincir Mağazalar Derneği (ZMD) Lideri Serhan Tınastepe, artan kura ve yüksek enflasyona bağlı olarak tüketicinin alım gücünün düştüğünü bunun da orta sınıfın alışveriş yapmasını zorlaştırdığını söylemiş oldu. Bu durumun ucuz ve giriş düzeyi mamüllerine olan talebi artırdığını anlatan Tınastepe, “Satın alma iştahı azaldı. Satılan eserlerde ise özellikli mamüllerin hissesi azaldı. Bu durum markaların giriş düzeyi eserlere yönelimini artırdı. Üyelerimiz ile yaptığımız istişarelerde de birfazlaca marka 2-3 kat artan fiyatlar sebebi ile ciro olarak salgın öncesini geride bıraksalar da adetsel olarak hala 2019’un yüzde 10-15 gerisinde” dedi.
Mağazalarda eser sayısı azaldı
Adetlerin düşmesi, siparişlerde de kendini gösteriyor. Türkiye Giysi Sanayicileri Derneği (TGSD) Lideri Ramazan Kaya, “Özellikle yerli markalarda emtia ve maliyetlerin artması niçiniyle adet bazlı kapasite düşüklüğüne gidildi. Daha evvel 100 ünite üretim yapılıyorsa artık 70 üniteye düştüler. Adetsel bazda yüzde 30 üzere eksi yazdılar. Tüketici de alımı azalttı. Daha evvel 3 ünite alıyorsa artık 1’e düşürdü” diye konuştu.
Koleksiyonlar yalın hale geldi
İstanbul Hazırgiyim ve Konfeksiyon İhracatçıları Birliği Lideri Mustafa Gültepe ise “İç pazarda maliyeti artıracak özellikli mamüllerin hissesi azaldı. Maliyetleri, fiyatları artıracak baskı, nakış üzere özellikli eserler azaldı. Markalar müşteri kaybetmemek ismine daha az maliyetli, daha az özelliği bulunan eserlere yöneldi. Koleksiyonlar daha sıradan hale getiriliyor” değerlendirmesini yaptı.
Ayakkabıda da kalite düştü
Ekonomik mamüllerin daha epeyce talep görmeye başladığı başka bir dal de ayakkabıcılık oldu. Türkiye Ayakkabı Sanayicileri Derneği (TASD) Lideri Berke İçten, “Sektör genelinde ekonomik ayakkabılara artan talebe bağlı olarak üretim de buna paralel gelişiyor. Bunun en büyük sebeplerinden biri alım gücünün düşmesi. Önümüzdeki devirde bu trendin devam edeceğini öngörüyoruz” dedi. İçten, “Daha evvel birinci kalite deri ve kösele taban kullanılırdı. Haliyle bunların da fiyatı yüksek olurdu. Artık o kalitede bir eser mevcut tüketicinin alım gücünü aştığı için maliyeti düşürecek girdilere yönelim arttı. İkinci kalite deri ve plastik taban üzere daha alt kalite girdiler kullanılmaya başlandı” açıklamasını yaptı.
Konutta yabancı hissesi artışta
Türkiye’de alım gücü düşerken, artan kura bağlı olarak yabancıların alışverişte hisseleri artıyor. Buna bağlı olarak son periyotta yabancıya konut satışı rekor kırmaya devam ediyor. Örneğin, geçen yılın tamamında yabancılara yapılan konut satışları bundan evvelki yıla göre yüzde 43,5 artarak 58 bin 576’ya yükseldi. 2021 yılında toplam konut satışları ortasında yabancılara yapılan konut satışının hissesi yüzde 3,9 oldu. En son açıklanan sayılara bakılırsa şubat ayında bundan evvelki yılın birebir ayına bakılırsa yabancılara konut satışı yüzde 54,9 artarak 4 bin 591’e ulaştı. Şubat ayında toplam konut satışları ortasında yabancılara yapılan konut satışının hissesi yüzde 4,7 oldu.
Lükste yabancı hissesi biroldukca markada yüzde 80’e ulaştı
Artan maliyet yansımalarını sert bir biçimde hissettiklerini ve bunun alışverişe de yansıdığını belirten Birleşmiş Markalar Derneği (BMD) Lideri Sinan Öncel, lüks markalarda yabancı hissesinin arttığını, orta ve alt segmente hitap eden markaların ise bulundukları segmentin bir alt segmentine yönelmeye başladığını anlattı. Öncel, “Üyelerimiz içinde da yer alan lüks segment bir markanın kredi kartı satışlarında yabancı oranı biroldukca noktada yüzde 70-80’e çıktı. Yerlinin alım gücü düştüğü için yabancılar alıyor. Yüzde 70- 80 yabancıya satmak düzgün bir haber değil. Orta ve giriş düzeyinde de fiyat artışlarından dolayı herkes bir alt segmente yöneliyor” diye konuştu. Kur avantajından dolayı, perakendede yabancıya satış oranı geçtiğimiz yılın son çeyreğinde hayli daha net hissedilmişti. Örneğin lüks perakende markası Beymen’de yabancı satış oranı salgın öncesini oldukcatan geçmiş, Güçlü Center’daki mağazasında bu oran yüzde 50’ye yaklaşmıştı.
Türk hakının yüzde 35’inin araba satın alacak ekonomik gücü yok
Misal bir durum otomotiv dalında de görüldü. Araba Distribütörleri Derneği tarafınca son açıklanan bilgilere bakılırsa pazarın yüzde 90,2’sini vergi oranları düşük olan A, B ve C segmentlerindeki araçlar oluşturdu. Bu oran salgın öncesi yıl olan 2019’un tıpkı periyodunda yüzde 82,4’tü. Öte yandan araba alım gücü de geriledi. AB İstatistik Ofisi’nin (Eurostat) datalarına nazaran, dünyanın sayılı araba üreticileri içinde yer alan Türkiye’de halkın yüzde 35’inin araba satın alacak ekonomik gücü bulunmuyor. Bu da “Türkiye’de her 3 bireyden biri araba alamıyor” manasına geliyor. 35 Avrupa ülkesi ortasında araba alım gücünde Türkiye’nin gerisinde kalan tek ülke yüzde 54 oranı ile Arnavutluk oldu.
Okumaya devam et...
Yükselen kur ve enflasyonun yanı sıra satın alma gücünde yaşanan gerileme, perakende bölümünde birkaç yıldır devam eden değişimi hızlandırdı. Tüketici eğilimine paralel olarak ‘giriş’ düzeyi (En düşük fiyatlı) mamüllerin hissesinin arttığı dal, yüksek maliyetler daha sonrası mağazalarında bulunan eser sayısını azaltıp, kullanılan materyallerde ise daha ekonomik girdilere yöneldi. Öte yandan üst segmentte ise yerli tüketicinin hissesi düşerken, yabancı oranında ise süratli artış meydana geldi. Kelam konusu eğilim arabadan konuta, hazır giysiden ayakkabıya, elektronikten teknolojiye kadar birfazlaca alanda kendini gösterdi.
Telefon ithalatı azaldı
Kelam konusu gelişme en epeyce teknolojik eserlerde kendini gösterdi. 2020’de ithalatı baskılamak gayesiyle 200 doların altında ithal edilen cep telefonlarına nezaret evrakı mecburiyeti getirilmesi, biroldukca milletlerarası şirketin, Türkiye’de üretime başlamasını sağlamış ve bu biçimdece piyasada ekonomik ve giriş düzeyi mamüllerin yoğunluğu artmıştı. Bu eserler yıllık 10-12 milyon adet olan pazarın yüzde 60’ına hakim oldu. 2019’da 12 milyon adet telefon ithal edilirken bu sayı 2020’de 9,7 milyona ve 2021’de ise 4,3 milyona düştü. Fiyat artışına karşın paha olarak da cep telefonu ithalatı 2019’da 1 milyar 847 milyon dolar iken 2021 sonu prestiji ile 1 milyar 591 milyon dolara geriledi.
Orta sınıf zorlanıyor
Zincir Mağazalar Derneği (ZMD) Lideri Serhan Tınastepe, artan kura ve yüksek enflasyona bağlı olarak tüketicinin alım gücünün düştüğünü bunun da orta sınıfın alışveriş yapmasını zorlaştırdığını söylemiş oldu. Bu durumun ucuz ve giriş düzeyi mamüllerine olan talebi artırdığını anlatan Tınastepe, “Satın alma iştahı azaldı. Satılan eserlerde ise özellikli mamüllerin hissesi azaldı. Bu durum markaların giriş düzeyi eserlere yönelimini artırdı. Üyelerimiz ile yaptığımız istişarelerde de birfazlaca marka 2-3 kat artan fiyatlar sebebi ile ciro olarak salgın öncesini geride bıraksalar da adetsel olarak hala 2019’un yüzde 10-15 gerisinde” dedi.
Mağazalarda eser sayısı azaldı
Adetlerin düşmesi, siparişlerde de kendini gösteriyor. Türkiye Giysi Sanayicileri Derneği (TGSD) Lideri Ramazan Kaya, “Özellikle yerli markalarda emtia ve maliyetlerin artması niçiniyle adet bazlı kapasite düşüklüğüne gidildi. Daha evvel 100 ünite üretim yapılıyorsa artık 70 üniteye düştüler. Adetsel bazda yüzde 30 üzere eksi yazdılar. Tüketici de alımı azalttı. Daha evvel 3 ünite alıyorsa artık 1’e düşürdü” diye konuştu.
Koleksiyonlar yalın hale geldi
İstanbul Hazırgiyim ve Konfeksiyon İhracatçıları Birliği Lideri Mustafa Gültepe ise “İç pazarda maliyeti artıracak özellikli mamüllerin hissesi azaldı. Maliyetleri, fiyatları artıracak baskı, nakış üzere özellikli eserler azaldı. Markalar müşteri kaybetmemek ismine daha az maliyetli, daha az özelliği bulunan eserlere yöneldi. Koleksiyonlar daha sıradan hale getiriliyor” değerlendirmesini yaptı.
Ayakkabıda da kalite düştü
Ekonomik mamüllerin daha epeyce talep görmeye başladığı başka bir dal de ayakkabıcılık oldu. Türkiye Ayakkabı Sanayicileri Derneği (TASD) Lideri Berke İçten, “Sektör genelinde ekonomik ayakkabılara artan talebe bağlı olarak üretim de buna paralel gelişiyor. Bunun en büyük sebeplerinden biri alım gücünün düşmesi. Önümüzdeki devirde bu trendin devam edeceğini öngörüyoruz” dedi. İçten, “Daha evvel birinci kalite deri ve kösele taban kullanılırdı. Haliyle bunların da fiyatı yüksek olurdu. Artık o kalitede bir eser mevcut tüketicinin alım gücünü aştığı için maliyeti düşürecek girdilere yönelim arttı. İkinci kalite deri ve plastik taban üzere daha alt kalite girdiler kullanılmaya başlandı” açıklamasını yaptı.
Konutta yabancı hissesi artışta
Türkiye’de alım gücü düşerken, artan kura bağlı olarak yabancıların alışverişte hisseleri artıyor. Buna bağlı olarak son periyotta yabancıya konut satışı rekor kırmaya devam ediyor. Örneğin, geçen yılın tamamında yabancılara yapılan konut satışları bundan evvelki yıla göre yüzde 43,5 artarak 58 bin 576’ya yükseldi. 2021 yılında toplam konut satışları ortasında yabancılara yapılan konut satışının hissesi yüzde 3,9 oldu. En son açıklanan sayılara bakılırsa şubat ayında bundan evvelki yılın birebir ayına bakılırsa yabancılara konut satışı yüzde 54,9 artarak 4 bin 591’e ulaştı. Şubat ayında toplam konut satışları ortasında yabancılara yapılan konut satışının hissesi yüzde 4,7 oldu.
Lükste yabancı hissesi biroldukca markada yüzde 80’e ulaştı
Artan maliyet yansımalarını sert bir biçimde hissettiklerini ve bunun alışverişe de yansıdığını belirten Birleşmiş Markalar Derneği (BMD) Lideri Sinan Öncel, lüks markalarda yabancı hissesinin arttığını, orta ve alt segmente hitap eden markaların ise bulundukları segmentin bir alt segmentine yönelmeye başladığını anlattı. Öncel, “Üyelerimiz içinde da yer alan lüks segment bir markanın kredi kartı satışlarında yabancı oranı biroldukca noktada yüzde 70-80’e çıktı. Yerlinin alım gücü düştüğü için yabancılar alıyor. Yüzde 70- 80 yabancıya satmak düzgün bir haber değil. Orta ve giriş düzeyinde de fiyat artışlarından dolayı herkes bir alt segmente yöneliyor” diye konuştu. Kur avantajından dolayı, perakendede yabancıya satış oranı geçtiğimiz yılın son çeyreğinde hayli daha net hissedilmişti. Örneğin lüks perakende markası Beymen’de yabancı satış oranı salgın öncesini oldukcatan geçmiş, Güçlü Center’daki mağazasında bu oran yüzde 50’ye yaklaşmıştı.
Türk hakının yüzde 35’inin araba satın alacak ekonomik gücü yok
Misal bir durum otomotiv dalında de görüldü. Araba Distribütörleri Derneği tarafınca son açıklanan bilgilere bakılırsa pazarın yüzde 90,2’sini vergi oranları düşük olan A, B ve C segmentlerindeki araçlar oluşturdu. Bu oran salgın öncesi yıl olan 2019’un tıpkı periyodunda yüzde 82,4’tü. Öte yandan araba alım gücü de geriledi. AB İstatistik Ofisi’nin (Eurostat) datalarına nazaran, dünyanın sayılı araba üreticileri içinde yer alan Türkiye’de halkın yüzde 35’inin araba satın alacak ekonomik gücü bulunmuyor. Bu da “Türkiye’de her 3 bireyden biri araba alamıyor” manasına geliyor. 35 Avrupa ülkesi ortasında araba alım gücünde Türkiye’nin gerisinde kalan tek ülke yüzde 54 oranı ile Arnavutluk oldu.
Okumaya devam et...