Bugüne kadar biroldukca kıyamet sineması yapıldı. Lakin Netflix’de yayına giren Don’t Look Up tüm bu sinemaların ezberini bozdu. Dünyayı ayağa kaldırdı, özetle ağlanacak halimize güldürdü.
Adam McKay’in direktörlüğü ve bir yıldız ordusunun oyunculuğuyla karşımıza çıkan bu imal, yaklaşmakta olan bir kuyruklu yıldızı metafor olarak kullanarak üzerinde bulunduğumuz dünyanın siyasi, bilimsel, teknolojik ve toplumsal fotoğrafını çekiyor; bunu yaparken de güç zehirlenmesi yaşayan bir iktidar ile buna hizmet edenleri içi boşalmış bir medyanın yüzeyselliği üzerinden eleştiriyor. özetlemek gerekirsesı aslına bakarsan sonu gelmiş bir dünyanın, daha ne kadar sonunun gelebileceğini tartışıyor.
GAYE İKLİM KRİZİNE DİKKAT ÇEKMEK
Son senelerda aktüel sinemalar ile yıkıcı ve alaycı bir stili birleştirerek yeni bir ivme keşfeden direktör McKay’ı Don’t Look Up’a hazırlayan iki sinemayla hatırlıyoruz. Birincisi Amerika’nın 2008’de yaşadığı mali krizi bahis ettiği Big Short (2015), başkası ise bir devir lider yardımcılığı yapmış Dick Cheney’in ömrünü ele aldığı Vice (2018). Don’t Look Up ise McKay’in, 57 yıl evvel Stanley Kubrick imzası taşıyan Amerika ve SSCB içindeki nükleer savaş gerginliğini kara güldürü olarak yansıttığı Dr. Strangelove’un şimdiki bir havasını taşıyor. Aslında McKay bu üretimle, tüm dünyanın ilgisini iklim krizine çekmeyi amaçlıyor. Bunun için de alanda tanınmış bir aktivist olan Leonardo diCaprio’yu kullanıyor. No Time to Die’dan tanıdığımız imaj direktörü Linus Sandgren ise ısrarla bu üretimin görselliğini bir felaket sineması üzere kurgulamaya son dakikaya kadar itina gösteriyor.
SİNEMANIN KONUSU NE
İki gökbilimci, doktora öğrencisi Kate Dibiasky (Jennifer Lawrence) ve Prof. Randall Mindy (Leonardo DiCaprio) bir kuyruklu yıldızın dünyaya çarpmak üzere olduğunu keşfediyor. Onları destekleyen havalı Nasa uzmanı Dr. Teddy Oglethorpe (Rob Morgan) ile bir arada evvel trajik bir biçimde reaksiyonsuz kalan Beyaz Saray tarafınca karşılanıyorlar, daha sonra da tanınan bir sabah programından kahkahalarla uğurlanıyorlar. İki gökbilimci de “ünlü” bir üniversiteye (Michigan) mensup olmadıkları için ciddiye alınmıyorlar. Ta ki kıyameti inkar eden siyasetçiler, medya ve topluma karşı Kate, canlı yayında bir hudut krizi geçirene ve teorileri Princeton, Harvard üzere üniversitelerden teyit edilene kadar…
KRİZİ FIRSATA ÇEVİRMEK
Lakin Beyaz Saray’ın bu felaketi sahiplenmesi, ön seçimler öncesi kendi gösterisini destekleyici bir fırsat olarak görmesiyle gerçekleşiyor. Bu esnada Prof. Mindy medyanın gülü oluyor. Canlı yayınlar, mecmua kapakları derken “seksi profesör” etiketi güya uzun vakittir beklediği bir şeymiş üzere programına daima konuk olduğu, Tv ikonu Brie Evantee’nin (Cate Blanchett) ilgisine sessiz kalamıyor. Bu sırada lider, kuyruklu yıldızı önleyici bir kapsül hazırlığını gururla medyayla paylaşırken bir anda kuyruklu yıldızın sahip olduğu madeni içerik tüm ülkelerin ağzının suyunun akıtıyor ve liderin sonucuyla bu felaket – çabucak hemen vakit varken – yok edilmekten vazgeçiliyor. Bu da tüm dünyayı kara güldürü bir kıyamete sürüklüyor.
HER KARAKTER BİR SEMBOL
Don’t Look Up, bu kadar yıldız oyuncuyu bir ortada görmenin ne kadar zevkli olduğunu uzun vakitten daha sonra bir daha hissettiren bir imal. Öte yandan bu kadar başarılı oyuncular olmalarına karşın yeteneklerini gerçek dünyada temsil ettikleri şahısların abartılı versiyonlarına akıtan birer karikatür gibiler. Örneğin Donald Trump, Sarah Palin ve öbür tüm boğuk sesli Cumhuriyetçilerin bir karışımını oynayan lider rolündeki Meryl Streep’e oğlu ve özel kalemi rolünde ünlü komedyen Jonah Hill eşlik ediyor. Bu haliyle Trump’un kızı ve bununla birlikte lider olduğu senelerdaki danışmanı Ivanka Trump ve kocası Jared Kushner’ı çağrıştırıyor.
tıpkı vakitte liderin sağ kolu, dünyanın 3. zengini ve sinemanın göz teması kuramayan, duygusuz görünümlü en itici karakterlerinden Big Tech şirketinin CEO’su Peter Isherwell (Mark Rylance), “bilim” kılıfında paketlediği “teknoloji” perspektifiyle Bill Gates, Steve Jobs, Mark Zuckerberg, Jeff Bezos, Elon Musk ve Tim Cook’tan oluşan geniş bir karışımı temsil ediyor. Kendini vizyoner ilan edenlerin ortak bir damarı üzere “işadamı” olarak adlandırılmaktan rahatsız oluyor lakin sonunda o denli olduğu ortaya çıkıyor.
Kate karakterinin köşeleri ise iklim krizi ile savaşan 18 yaşındaki genç aktivist Greta Thunberg’i hatırlatıyor.
4 yıllık Trump başkanlığından daha sonra 2021’in Amerika’sında hicivli bir kara güldürü yazmak aslında pek kolay. Maksat kahrı yok. Güç sapkınlığını, hayatta kalmaktan bile daha kıymetli hale getiren bir psikoloji ile buna büsbütün hizmet eden medya ve toplumu mizahi bir trajediyle anlatmayı hayli düzgün başaran gerçek hayattan biroldukça done var.
Sinemanın en pik noktalarından biri ise tüm siyasi figürlerin ellerini çırparak “Asla Üste Bakma” diye slogan attıkları bir anda, binlerce seyircinin karşısında çıkan ünlü müzikçi çift Ariane Grande ve Kid Cudi’nin seslendirdiği “Just Look Up” müziği oluyor. Siyasilere tam tezat bir iletiyle, sanatla tokat atıyor.
Yalnızca üst bak
İşaretleri inkar edemezsin
Beklediğin şeyi
Daha fazla bekleme
Tam üstünde
Yalnızca üst bak!
aslına bakarsanız sonu gelmiş bir dünyanın sonu gelse ne olur
Her ne kadar McKay, yalnızca Amerika’ya odaklanmış ve krizi, öteki ülkelerdeki tezahürüne dair epeyce kısa göndermelerle geçiştirmiş olsa da sinemanın güldürü statüsünden daha üst bir çıtaya evrildiği son kısım çarpıcı. Direktör dünyanın – hakikaten – sonuna yaklaşırken, kitlelerin bu anı karşılama biçimleri ve psikolojileri içinde sıkıştıkları çaresiz ve trajik havayı gülümseterek hissettirmeyi fazlaca yeterli başarıyor.
özetlemek gerekirse dünyanın ve insanlığın bahtını tahminen de daha uygun idrak edebileceğimiz sistemler üzeri tek enstürmanla, yani mizahla üzerinde daha uzun yıllar konuşulacak bir sinemaya imza atıyor.
Elçin Demiröz
Adam McKay’in direktörlüğü ve bir yıldız ordusunun oyunculuğuyla karşımıza çıkan bu imal, yaklaşmakta olan bir kuyruklu yıldızı metafor olarak kullanarak üzerinde bulunduğumuz dünyanın siyasi, bilimsel, teknolojik ve toplumsal fotoğrafını çekiyor; bunu yaparken de güç zehirlenmesi yaşayan bir iktidar ile buna hizmet edenleri içi boşalmış bir medyanın yüzeyselliği üzerinden eleştiriyor. özetlemek gerekirsesı aslına bakarsan sonu gelmiş bir dünyanın, daha ne kadar sonunun gelebileceğini tartışıyor.
GAYE İKLİM KRİZİNE DİKKAT ÇEKMEK
Son senelerda aktüel sinemalar ile yıkıcı ve alaycı bir stili birleştirerek yeni bir ivme keşfeden direktör McKay’ı Don’t Look Up’a hazırlayan iki sinemayla hatırlıyoruz. Birincisi Amerika’nın 2008’de yaşadığı mali krizi bahis ettiği Big Short (2015), başkası ise bir devir lider yardımcılığı yapmış Dick Cheney’in ömrünü ele aldığı Vice (2018). Don’t Look Up ise McKay’in, 57 yıl evvel Stanley Kubrick imzası taşıyan Amerika ve SSCB içindeki nükleer savaş gerginliğini kara güldürü olarak yansıttığı Dr. Strangelove’un şimdiki bir havasını taşıyor. Aslında McKay bu üretimle, tüm dünyanın ilgisini iklim krizine çekmeyi amaçlıyor. Bunun için de alanda tanınmış bir aktivist olan Leonardo diCaprio’yu kullanıyor. No Time to Die’dan tanıdığımız imaj direktörü Linus Sandgren ise ısrarla bu üretimin görselliğini bir felaket sineması üzere kurgulamaya son dakikaya kadar itina gösteriyor.
SİNEMANIN KONUSU NE
İki gökbilimci, doktora öğrencisi Kate Dibiasky (Jennifer Lawrence) ve Prof. Randall Mindy (Leonardo DiCaprio) bir kuyruklu yıldızın dünyaya çarpmak üzere olduğunu keşfediyor. Onları destekleyen havalı Nasa uzmanı Dr. Teddy Oglethorpe (Rob Morgan) ile bir arada evvel trajik bir biçimde reaksiyonsuz kalan Beyaz Saray tarafınca karşılanıyorlar, daha sonra da tanınan bir sabah programından kahkahalarla uğurlanıyorlar. İki gökbilimci de “ünlü” bir üniversiteye (Michigan) mensup olmadıkları için ciddiye alınmıyorlar. Ta ki kıyameti inkar eden siyasetçiler, medya ve topluma karşı Kate, canlı yayında bir hudut krizi geçirene ve teorileri Princeton, Harvard üzere üniversitelerden teyit edilene kadar…
KRİZİ FIRSATA ÇEVİRMEK
Lakin Beyaz Saray’ın bu felaketi sahiplenmesi, ön seçimler öncesi kendi gösterisini destekleyici bir fırsat olarak görmesiyle gerçekleşiyor. Bu esnada Prof. Mindy medyanın gülü oluyor. Canlı yayınlar, mecmua kapakları derken “seksi profesör” etiketi güya uzun vakittir beklediği bir şeymiş üzere programına daima konuk olduğu, Tv ikonu Brie Evantee’nin (Cate Blanchett) ilgisine sessiz kalamıyor. Bu sırada lider, kuyruklu yıldızı önleyici bir kapsül hazırlığını gururla medyayla paylaşırken bir anda kuyruklu yıldızın sahip olduğu madeni içerik tüm ülkelerin ağzının suyunun akıtıyor ve liderin sonucuyla bu felaket – çabucak hemen vakit varken – yok edilmekten vazgeçiliyor. Bu da tüm dünyayı kara güldürü bir kıyamete sürüklüyor.
HER KARAKTER BİR SEMBOL
Don’t Look Up, bu kadar yıldız oyuncuyu bir ortada görmenin ne kadar zevkli olduğunu uzun vakitten daha sonra bir daha hissettiren bir imal. Öte yandan bu kadar başarılı oyuncular olmalarına karşın yeteneklerini gerçek dünyada temsil ettikleri şahısların abartılı versiyonlarına akıtan birer karikatür gibiler. Örneğin Donald Trump, Sarah Palin ve öbür tüm boğuk sesli Cumhuriyetçilerin bir karışımını oynayan lider rolündeki Meryl Streep’e oğlu ve özel kalemi rolünde ünlü komedyen Jonah Hill eşlik ediyor. Bu haliyle Trump’un kızı ve bununla birlikte lider olduğu senelerdaki danışmanı Ivanka Trump ve kocası Jared Kushner’ı çağrıştırıyor.
tıpkı vakitte liderin sağ kolu, dünyanın 3. zengini ve sinemanın göz teması kuramayan, duygusuz görünümlü en itici karakterlerinden Big Tech şirketinin CEO’su Peter Isherwell (Mark Rylance), “bilim” kılıfında paketlediği “teknoloji” perspektifiyle Bill Gates, Steve Jobs, Mark Zuckerberg, Jeff Bezos, Elon Musk ve Tim Cook’tan oluşan geniş bir karışımı temsil ediyor. Kendini vizyoner ilan edenlerin ortak bir damarı üzere “işadamı” olarak adlandırılmaktan rahatsız oluyor lakin sonunda o denli olduğu ortaya çıkıyor.
Kate karakterinin köşeleri ise iklim krizi ile savaşan 18 yaşındaki genç aktivist Greta Thunberg’i hatırlatıyor.
4 yıllık Trump başkanlığından daha sonra 2021’in Amerika’sında hicivli bir kara güldürü yazmak aslında pek kolay. Maksat kahrı yok. Güç sapkınlığını, hayatta kalmaktan bile daha kıymetli hale getiren bir psikoloji ile buna büsbütün hizmet eden medya ve toplumu mizahi bir trajediyle anlatmayı hayli düzgün başaran gerçek hayattan biroldukça done var.
Sinemanın en pik noktalarından biri ise tüm siyasi figürlerin ellerini çırparak “Asla Üste Bakma” diye slogan attıkları bir anda, binlerce seyircinin karşısında çıkan ünlü müzikçi çift Ariane Grande ve Kid Cudi’nin seslendirdiği “Just Look Up” müziği oluyor. Siyasilere tam tezat bir iletiyle, sanatla tokat atıyor.
Yalnızca üst bak
İşaretleri inkar edemezsin
Beklediğin şeyi
Daha fazla bekleme
Tam üstünde
Yalnızca üst bak!
aslına bakarsanız sonu gelmiş bir dünyanın sonu gelse ne olur
Her ne kadar McKay, yalnızca Amerika’ya odaklanmış ve krizi, öteki ülkelerdeki tezahürüne dair epeyce kısa göndermelerle geçiştirmiş olsa da sinemanın güldürü statüsünden daha üst bir çıtaya evrildiği son kısım çarpıcı. Direktör dünyanın – hakikaten – sonuna yaklaşırken, kitlelerin bu anı karşılama biçimleri ve psikolojileri içinde sıkıştıkları çaresiz ve trajik havayı gülümseterek hissettirmeyi fazlaca yeterli başarıyor.
özetlemek gerekirse dünyanın ve insanlığın bahtını tahminen de daha uygun idrak edebileceğimiz sistemler üzeri tek enstürmanla, yani mizahla üzerinde daha uzun yıllar konuşulacak bir sinemaya imza atıyor.
Elçin Demiröz