SELÇUK ALTUN / HATAY
Hataylı zeytin üreticisi, Tarım Kredi Kooperatifi’nin Afrin zeytinyağı konusundaki faaliyetlerinden rahatsız. Alınan kararlar, yapılan uygulamaların yerli üreticiye büyük darbe vurduğu, sondan geçen yağların kontrolsüz bir biçimde iç piyasaya sürüldüğü belirtiliyor. Tüm bu niçinlerle zeytinyağı fiyatları geçen yıla oranla yaklaşık yüzde 20 düşerken, ezilen yerli üretici, 3 kat artan gübre, 2 kat artan güç, ilaç, akaryakıt girdileriyle ayakta kalmaya çalışıyor.
Bilindiği üzere, Afrin’den yıllık bazda ortalama 30 bin ton civarında zeytinyağı, Tarım Kredi Kooperatifi aracılığıyla Dahili Sürece Rejimi (DİR) kapsamında yurda getiriliyor. Zeytinyağı ihracatı yapan firmalar da bu yağı almak için kooperatife başvuruyor. Muhtaçlığı olan yağ ölçüsü için fiyatını yatırıyor. 17 litrelik tenekelerde dökme olarak yağı satın alan fabrikaların, bunu işleyerek ihraç etmesi gerekiyor. Ancak, ağustos ayı ortasında yüzde 1 KDV ödemek kuralıyla bu yağların yurt içi piyasaya sokulmasına müsaade verildi. Bu müsaadenin akabinde yurt ortasında 28 TL civarında olan dökme zeytinyağının litre fiyatı bir anda yaklaşık 5 lira birden düşerek 24 liranın altına indi. Yerli üreticinin isyanıyla bu uygulama 24 saat ortasında son verilse de, fiyat hala bu düzeylerde bulunuyor.
Hatay’da 3 bin dekar yerde 100 bin zeytin ağacı olan, Türkiye’de 16’ncı büyük plantasyonun sahibi, Suriye hududunda zeytin ve zeytinyağı üretimi yapan Yahya Kemal Nalçabasmaz, Tarım Kredi Kooperatifi uygulamalarıyla üreticinin adeta cezalandırıldığını söylemiş oldu. Nalçabasmaz, “Gerek eserin tasnifi, gerek eserin Türkiye’ye giriş metodu, gerek eserin Türkiye’deki stoklanması ve bu stokun denetimi, ardından bu stokların hakikat biçimde Türkiye’den ihraç edilme tekniği, özetle sürecin bütünündeki yanlışlar sonunda döndü bizim üzere üreticiyi vurdu. Bu son karar da resmen üreticinin geriden hançerlenmesi üzere bir şey oldu. Devletin kendi kurumu, üreticisinin elinde muhtaçlık fazlası eseri dururken öteki bir ülkenin eserini düşük fiyatla yurda sokup iç pazarda satılmasını sağlayamaz. Çok net söylüyorum; benim Türkiye Cumhuriyeti’nin bir şirketi ile rekabet edebilme yetkim ve yeteneğim yoktur. Şu anda resmen devletin şirketi benimle rekabet halinde ve beni eziyor, Rekabet Heyeti görevini yapsın” dedi.
“Afrin yağı, Türk malı oluyor”
Sürecin yerli üreticiyi zora sokmadan işletilmesi gerektiğinin altını çizen Nalçabasmaz, tahlili şöyle anlattı: “Yağın yerinde, yani Afrin’de ya da hür bölgelerde depolanması gerekirdi. İhracatçı şirketlerden talep geldiğinde ise 7 – 11 gün üzere kısa müddette giriş-çıkışı sağlanmalı. Şayet siz bugün olduğu üzere yağı bir şirketin Gaziantep’teki, Balıkesir’deki, İstanbul’daki deposuna indirirseniz, 3 ay ile 6 ay ortası bekletebilme müsaadesini verirseniz, bu malın kimliğini koruyamazsınız. Şu an yaşadığımız şey bu. Suriye’den gelen mamul Türkiye’ye girdikten daha sonra Türk kimliğine dönüşüyor, iç pazarda işleniyor, dağıtılıyor. Biliyorum ki, şu anda bütün bilindik şirketlerin yüzde 90’ında Suriye yağı şişede, ambalajda ve rafta.”
“Maliyetler katlanılmaz boyutta”
Nalçabasmaz, şu ayrıntıları verdi: “İçeri dönersek, geçtiğimiz yıl dönem başında 22 liradan başlayan sızma zeytinyağı fiyatı, şu anda maliyetlerimizdeki yüzde 70 artışla 36 lira olması lazım, birebir karlılığı yakalamamız için. Ancak, Avrupa’da 36 liraya gitmiyorken bizim 36 liraya satma bahtımız yok. Fakat, Avrupa’daki fiyat eksi navlun, eksi ihracatçı karı, eksi nakliyeler, eksi içerideki toptancı hissesi üzere gerçek fiyatlamayı kabul edebiliyoruz. Bunları hesapladığımız vakit şu anda malın Türkiye’de üreticide 27.5 – 28 lira olması gerekiyor. Raflara bakın 30 liranın altında hiç bir yağ yok. 30 liralık yağı hangi ambalaja koyarsanız artı o ambalajın fiyatını koyacaksınız. İç piyasaya yağ paketleyenler şu an 24 liradan iç piyasadan yağı alabiliyorlar. Bunun nakliyesi firesi vs. 1.5 lira, onlar 25.5 liraya mal ediyorlar.”
“Dökme yağ ihracatındaki yasak, pazarlarımızı kaybettirdi”
Şubat ayında dökme yağ ihracatına gelen yasağa da değinen Yahya Kemal Nalçabasmaz, “Zeytinyağının dökme ihracatını denetim altına aldılar, Türkçesi yasakladılar. Türkiye’deki niçinse birkaç şirket onların tabiriyle ön müsaadelerini aldı, lakin bu şirketlerin hiç biri altı aylık müddette ihracatını durdurmadı. Ben bir üretici olarak şunu talep ediyorum; lütfen Türkiye’de yasak devrinde kimlerin ne kadar dökme zeytinyağı ihraç ettiği açıklansın. Unutulmamalı ki, Türkiye üretiminin yaklaşık yüzde 40’ını ihraç eden bir ülke. Şayet şubat ayında siz dökme ihracatını yasak sözünü kullanmadan denetim altına aldık ismiyle yasaklarsanız ve Türkiye’deki dökme ihracatı yapan şirketleri dış pazardaki müşterilerinden koparırsınız. 6–8 ay daha sonra buyurun yapın söylemiş olduğiniz vakit da kusura bakmayın bu alıcılar kapınızda beklemez. Madem siz vermiyorsunuz, Fas’a, Tunus’a, Mısır’a sarfiyatlar, Suriye’nin yağını bizim dışımızda Lazkiye’den alırlar” formunda konuştu. Bilindiği üzere, Ticaret Bakanlığı, Tarım ve Orman Bakanlığı’nın talebi üzerine 20 yıl ortadan daha sonra zeytinyağının dökme olarak ihraç edilmesine yasak getirdi. Alınan karar doğrultusunda 31 Ekim 2021 tarihine kadar zeytinyağı dökme olarak ihraç edilemeyecek, yalnızca kutulu, ambalajlı ihraç edilmesine müsaade verildi. Fakat, müddet dolmadan yasak kalktı.
ATSO LİDERİ HİKMET ÇİNÇİN: TEKELCİ ANLAYIŞA SON VERİLMELİ
Afrin’den zeytinyağı ithalatının yalnızca Tarım Kredi Kooperatifi aracılığıyla yapıldığına değinen Antakya Ticaret ve Sanayi Odası (ATSO) Lideri Hikmet Çinçin, “Bu yağların DİR kapsamında girip, gönderilmesi konusunda dertler var. Giren malın büsbütün ihraç edilmediğini, iç piyasaya sürüldüğünü herkes biliyor. Bunun düzgün denetlenmesi lazım. Ayrıyeten, birilerinde stok birikti diye bu biçimde istisnalar verilmesi gerçek değil. Temelde bu eserin Türkiye piyasasına girip, işlenip ihraç edilmesine karşı değilim. Fakat, bunun kontrol altında yapılması gerekiyor. Kıymetli olan haksız rekabete yol açmamak. Birinci başta muhafazamız gereken yerli üretici. Fakat, Tarım Kredi Kooperatifi bu işleri hem gayri ahlaki birebir vakitte gayri kabili yapıyor” dedi.
İthalat ytesirinin tek elden yapılmasının rekabet hukukuna karşıt olduğunu belirten Çinçin, şu biçimde devam etti: “Bunu ilgili bakanlara tekraren söylemiş olduk. İthalat yapılacaksa bunu yapabilecek kapasitede firmalarımız var. Tarım Kredi de yapsın, benim ihracatçım da yapsın. Hakikat bir metot değil. bu biçimde bir tekelci anlayış, hür ekonomiyi benimsemiş bir ülkeye yakışmıyor. Ayrıyeten, müspet ayrımcılık yapılacaksa bu Tarım Kredi Kooperatifi ’ne değil, Hataylı üreticiye, ihracatçıya, kooperatiflere yapılmalı. Suriye savaşında en ağır bedeli bu kent ödedi.”
HATAY ZEYTİNYAĞI KOOPERATİFİ LİDERİ YUSUF İSHAKOĞLU: ÜRETİCİYİ BİTİRDİLER
Çiftçinin artan üretim maliyetleri niçiniyle sıkıntı durumda olduğunu lisana getiren Hatay Zeytinyağı Kooperatifi Lideri Yusuf İshakoğlu, zeytin üreten çiftçiye ağır bir darbe daha vurulduğunu söylemiş oldu.
İshakoğlu, şu biçimde konuştu: “Afrin’den gelen zeytinyağının DİR kapsamında işlenip ihraç edilmesi gerekiyor. Yağı alan şirket, 6 ay içerisinde ihraç etmeli. Şayet ihraç etmezse yüzde 35 vergi ödemek zorunda kalıyor. Tarım Kredi Kooperatifi yüzde 1 KDV ile bunu hür bıraktı. Ancak, bundan kimi bireyler haricinde kimsenin haberi olmadı. Hataylı zeytinyağı üreticisi, ihracatçısı, çiftçisi, ziraat odası, ticaret odası reaksiyon gösterince durduruldu. Lakin, bu bir günlük periyotta depolardaki tüm yağ iç piyasaya sunuldu. Kimlerin ne kadar malı içeri soktuğu bilinmiyor. Tarım Kredi Kooperatifi bu işin sorumlusu. Burada kontrol yok, denetim düzeneği sıfır. Rekabet ortamını ortadan kaldırdılar. Attıkları bu adımlarla üreticiyi bitirdiler. Şu anda yeni mahsul yağ yok, borsada süreç görmüyor. Lakin bu kelamın çıkması bile litre fi yatını 4-5 lira birden aşağı çekti.”
Okumaya devam et...
Hataylı zeytin üreticisi, Tarım Kredi Kooperatifi’nin Afrin zeytinyağı konusundaki faaliyetlerinden rahatsız. Alınan kararlar, yapılan uygulamaların yerli üreticiye büyük darbe vurduğu, sondan geçen yağların kontrolsüz bir biçimde iç piyasaya sürüldüğü belirtiliyor. Tüm bu niçinlerle zeytinyağı fiyatları geçen yıla oranla yaklaşık yüzde 20 düşerken, ezilen yerli üretici, 3 kat artan gübre, 2 kat artan güç, ilaç, akaryakıt girdileriyle ayakta kalmaya çalışıyor.
Bilindiği üzere, Afrin’den yıllık bazda ortalama 30 bin ton civarında zeytinyağı, Tarım Kredi Kooperatifi aracılığıyla Dahili Sürece Rejimi (DİR) kapsamında yurda getiriliyor. Zeytinyağı ihracatı yapan firmalar da bu yağı almak için kooperatife başvuruyor. Muhtaçlığı olan yağ ölçüsü için fiyatını yatırıyor. 17 litrelik tenekelerde dökme olarak yağı satın alan fabrikaların, bunu işleyerek ihraç etmesi gerekiyor. Ancak, ağustos ayı ortasında yüzde 1 KDV ödemek kuralıyla bu yağların yurt içi piyasaya sokulmasına müsaade verildi. Bu müsaadenin akabinde yurt ortasında 28 TL civarında olan dökme zeytinyağının litre fiyatı bir anda yaklaşık 5 lira birden düşerek 24 liranın altına indi. Yerli üreticinin isyanıyla bu uygulama 24 saat ortasında son verilse de, fiyat hala bu düzeylerde bulunuyor.
Hatay’da 3 bin dekar yerde 100 bin zeytin ağacı olan, Türkiye’de 16’ncı büyük plantasyonun sahibi, Suriye hududunda zeytin ve zeytinyağı üretimi yapan Yahya Kemal Nalçabasmaz, Tarım Kredi Kooperatifi uygulamalarıyla üreticinin adeta cezalandırıldığını söylemiş oldu. Nalçabasmaz, “Gerek eserin tasnifi, gerek eserin Türkiye’ye giriş metodu, gerek eserin Türkiye’deki stoklanması ve bu stokun denetimi, ardından bu stokların hakikat biçimde Türkiye’den ihraç edilme tekniği, özetle sürecin bütünündeki yanlışlar sonunda döndü bizim üzere üreticiyi vurdu. Bu son karar da resmen üreticinin geriden hançerlenmesi üzere bir şey oldu. Devletin kendi kurumu, üreticisinin elinde muhtaçlık fazlası eseri dururken öteki bir ülkenin eserini düşük fiyatla yurda sokup iç pazarda satılmasını sağlayamaz. Çok net söylüyorum; benim Türkiye Cumhuriyeti’nin bir şirketi ile rekabet edebilme yetkim ve yeteneğim yoktur. Şu anda resmen devletin şirketi benimle rekabet halinde ve beni eziyor, Rekabet Heyeti görevini yapsın” dedi.
“Afrin yağı, Türk malı oluyor”
Sürecin yerli üreticiyi zora sokmadan işletilmesi gerektiğinin altını çizen Nalçabasmaz, tahlili şöyle anlattı: “Yağın yerinde, yani Afrin’de ya da hür bölgelerde depolanması gerekirdi. İhracatçı şirketlerden talep geldiğinde ise 7 – 11 gün üzere kısa müddette giriş-çıkışı sağlanmalı. Şayet siz bugün olduğu üzere yağı bir şirketin Gaziantep’teki, Balıkesir’deki, İstanbul’daki deposuna indirirseniz, 3 ay ile 6 ay ortası bekletebilme müsaadesini verirseniz, bu malın kimliğini koruyamazsınız. Şu an yaşadığımız şey bu. Suriye’den gelen mamul Türkiye’ye girdikten daha sonra Türk kimliğine dönüşüyor, iç pazarda işleniyor, dağıtılıyor. Biliyorum ki, şu anda bütün bilindik şirketlerin yüzde 90’ında Suriye yağı şişede, ambalajda ve rafta.”
“Maliyetler katlanılmaz boyutta”
Nalçabasmaz, şu ayrıntıları verdi: “İçeri dönersek, geçtiğimiz yıl dönem başında 22 liradan başlayan sızma zeytinyağı fiyatı, şu anda maliyetlerimizdeki yüzde 70 artışla 36 lira olması lazım, birebir karlılığı yakalamamız için. Ancak, Avrupa’da 36 liraya gitmiyorken bizim 36 liraya satma bahtımız yok. Fakat, Avrupa’daki fiyat eksi navlun, eksi ihracatçı karı, eksi nakliyeler, eksi içerideki toptancı hissesi üzere gerçek fiyatlamayı kabul edebiliyoruz. Bunları hesapladığımız vakit şu anda malın Türkiye’de üreticide 27.5 – 28 lira olması gerekiyor. Raflara bakın 30 liranın altında hiç bir yağ yok. 30 liralık yağı hangi ambalaja koyarsanız artı o ambalajın fiyatını koyacaksınız. İç piyasaya yağ paketleyenler şu an 24 liradan iç piyasadan yağı alabiliyorlar. Bunun nakliyesi firesi vs. 1.5 lira, onlar 25.5 liraya mal ediyorlar.”
“Dökme yağ ihracatındaki yasak, pazarlarımızı kaybettirdi”
Şubat ayında dökme yağ ihracatına gelen yasağa da değinen Yahya Kemal Nalçabasmaz, “Zeytinyağının dökme ihracatını denetim altına aldılar, Türkçesi yasakladılar. Türkiye’deki niçinse birkaç şirket onların tabiriyle ön müsaadelerini aldı, lakin bu şirketlerin hiç biri altı aylık müddette ihracatını durdurmadı. Ben bir üretici olarak şunu talep ediyorum; lütfen Türkiye’de yasak devrinde kimlerin ne kadar dökme zeytinyağı ihraç ettiği açıklansın. Unutulmamalı ki, Türkiye üretiminin yaklaşık yüzde 40’ını ihraç eden bir ülke. Şayet şubat ayında siz dökme ihracatını yasak sözünü kullanmadan denetim altına aldık ismiyle yasaklarsanız ve Türkiye’deki dökme ihracatı yapan şirketleri dış pazardaki müşterilerinden koparırsınız. 6–8 ay daha sonra buyurun yapın söylemiş olduğiniz vakit da kusura bakmayın bu alıcılar kapınızda beklemez. Madem siz vermiyorsunuz, Fas’a, Tunus’a, Mısır’a sarfiyatlar, Suriye’nin yağını bizim dışımızda Lazkiye’den alırlar” formunda konuştu. Bilindiği üzere, Ticaret Bakanlığı, Tarım ve Orman Bakanlığı’nın talebi üzerine 20 yıl ortadan daha sonra zeytinyağının dökme olarak ihraç edilmesine yasak getirdi. Alınan karar doğrultusunda 31 Ekim 2021 tarihine kadar zeytinyağı dökme olarak ihraç edilemeyecek, yalnızca kutulu, ambalajlı ihraç edilmesine müsaade verildi. Fakat, müddet dolmadan yasak kalktı.
ATSO LİDERİ HİKMET ÇİNÇİN: TEKELCİ ANLAYIŞA SON VERİLMELİ
Afrin’den zeytinyağı ithalatının yalnızca Tarım Kredi Kooperatifi aracılığıyla yapıldığına değinen Antakya Ticaret ve Sanayi Odası (ATSO) Lideri Hikmet Çinçin, “Bu yağların DİR kapsamında girip, gönderilmesi konusunda dertler var. Giren malın büsbütün ihraç edilmediğini, iç piyasaya sürüldüğünü herkes biliyor. Bunun düzgün denetlenmesi lazım. Ayrıyeten, birilerinde stok birikti diye bu biçimde istisnalar verilmesi gerçek değil. Temelde bu eserin Türkiye piyasasına girip, işlenip ihraç edilmesine karşı değilim. Fakat, bunun kontrol altında yapılması gerekiyor. Kıymetli olan haksız rekabete yol açmamak. Birinci başta muhafazamız gereken yerli üretici. Fakat, Tarım Kredi Kooperatifi bu işleri hem gayri ahlaki birebir vakitte gayri kabili yapıyor” dedi.
İthalat ytesirinin tek elden yapılmasının rekabet hukukuna karşıt olduğunu belirten Çinçin, şu biçimde devam etti: “Bunu ilgili bakanlara tekraren söylemiş olduk. İthalat yapılacaksa bunu yapabilecek kapasitede firmalarımız var. Tarım Kredi de yapsın, benim ihracatçım da yapsın. Hakikat bir metot değil. bu biçimde bir tekelci anlayış, hür ekonomiyi benimsemiş bir ülkeye yakışmıyor. Ayrıyeten, müspet ayrımcılık yapılacaksa bu Tarım Kredi Kooperatifi ’ne değil, Hataylı üreticiye, ihracatçıya, kooperatiflere yapılmalı. Suriye savaşında en ağır bedeli bu kent ödedi.”
HATAY ZEYTİNYAĞI KOOPERATİFİ LİDERİ YUSUF İSHAKOĞLU: ÜRETİCİYİ BİTİRDİLER
Çiftçinin artan üretim maliyetleri niçiniyle sıkıntı durumda olduğunu lisana getiren Hatay Zeytinyağı Kooperatifi Lideri Yusuf İshakoğlu, zeytin üreten çiftçiye ağır bir darbe daha vurulduğunu söylemiş oldu.
İshakoğlu, şu biçimde konuştu: “Afrin’den gelen zeytinyağının DİR kapsamında işlenip ihraç edilmesi gerekiyor. Yağı alan şirket, 6 ay içerisinde ihraç etmeli. Şayet ihraç etmezse yüzde 35 vergi ödemek zorunda kalıyor. Tarım Kredi Kooperatifi yüzde 1 KDV ile bunu hür bıraktı. Ancak, bundan kimi bireyler haricinde kimsenin haberi olmadı. Hataylı zeytinyağı üreticisi, ihracatçısı, çiftçisi, ziraat odası, ticaret odası reaksiyon gösterince durduruldu. Lakin, bu bir günlük periyotta depolardaki tüm yağ iç piyasaya sunuldu. Kimlerin ne kadar malı içeri soktuğu bilinmiyor. Tarım Kredi Kooperatifi bu işin sorumlusu. Burada kontrol yok, denetim düzeneği sıfır. Rekabet ortamını ortadan kaldırdılar. Attıkları bu adımlarla üreticiyi bitirdiler. Şu anda yeni mahsul yağ yok, borsada süreç görmüyor. Lakin bu kelamın çıkması bile litre fi yatını 4-5 lira birden aşağı çekti.”
Okumaya devam et...