DÜNYA, TOBB öncülüğünde Türkiye’nin 81 vilayetindeki oda ve borsalarla bir ortaya geliyor. Her hafta Türkiye’nin bir kenti mercek altına alınacak. Türkiye iktisadının yapı taşı kentlerin amaçları, problemleri ve bu meselelerin tahlil teklifleri tartışılacak. Türkiye’nin hem üretim hem yatırım atlası “Başkanlar Konuşuyor” yazı dizisi ve DÜNYA Web TV yayınıyla gündeme taşınıyor.
‘Başkanlar Konuşuyor’un birinci durağı ise Türkiye’nin kadim sanayi kenti Adana… Adana, Doğu Akdeniz’in kıymetli bir merkezi olarak ticarette aktifliğini artırmak için liman istiyor. Mersin limanının ağır olduğunu, İskenderun’un da kendi üretimleri ile liman kapasitesini doldurduğunu söyleyen iş dünyası, Adana’nın ihracatının yaklaşık 2 milyar dolar bandına sıkıştığını, sorunun aşılması için ihraç mamüllerinin nakliyesinin kolaylaştırılması gerektiğini belirtiyor.
ADANA SANAYİ ODASI LİDERİ ZEKİ KIVANÇ:
Adana’nın fukarası da ağadır, yaşanılacak kent
Adana yaşanılacak bir vilayet. Hayat konforlu, trafik rahat, hayat ucuz. Dünyanın en verimli üç ovasından biri Amerika’daki California Ovası oburu İtalya’daki Po Ovası, üçüncüsü de Türkiye’de Çukurova. Lakin bana ‘dünyanın en verimli ovası neresi’ diye sorsanız, ‘Çukurova’ derim. Zira öbürleri yılda iki eser alırken, Çukurova’da üç eser aldığımız yıllar oluyor. Biliyorsunuz, Adana bir ağa memleketi. “Neyle övünürsünüz”deseler, Adanalılar ağalıklarıyla övünür zira yoksulu de fukarası da hepsi ağadır, geleni gideni konuk eder. Bu Adana’nın tüm yöneticileri içinde da geçerli, değerli bir beraberliğimiz var. Adana’yla ilgili bir sorun olduğunda çabucak oturup, konuşup, taleplerimizi makamlara hakikat ve kuvvetli bir biçimde iletebiliyoruz. İstanbul’dan daha sonra endüstrileşen ikinci kentiz. 1800’lü senelerda Adana’da 30’u aşkın fabrika var. Tarımda başarılıyız, gastronomide yükseliyoruz. Yavaş yavaş turizm kenti oluyoruz. En büyük meselemiz ise vasıfsız göç. Adana Sanayi Odamızın yaklaşık 2 bin 250 civarında üyesi var, faal üye sayımız bin 800. Pandemi niçiniyle kentimizdeki birtakım kesimler de yavaşlama oldu, lakin kimi bölümlerde fazlaca muvaffakiyet kaydetti; besin, plastik ambalaj, kimya bunlardan kimileri. İhracatımız da artıyor, istihdamımız üzücü değil.
Yeni OSB alanı ve kimya OSB kuruluyor
Endüstrimiz 5084 sayılı teşvik sırasında, teşvik alan Niğde üzere kentlere kaydı. Bir de Osmaniye Adana’dan ayrıldı. Bunlar da ekonomik büyüklük manasında Türkiye sıralamasında gerilememize niye oldu. Lakin bunu toparlıyoruz. Sayın Valimizin başkanlığında, Adana’ya yeni bir organize sanayi alanı kazandırıyoruz. Organize Endüstrimizin bitişiğinde, yaklaşık 40 milyon metrekarelik yeni bir sanayi alanı açıyoruz. Adana’da Yumurtalık’ta, Kimya Organize Sanayi açıyoruz. Kimyacılar senelerdan beri denize yakın bir yer bulamadılar, biz onlar için bu projeyi hayata geçireceğiz. Şu anda da Sanayi Bakanlığı’nda yer tespitleri gerçekleşiyor. Orası da 30 milyon metrekarenin üzerinde bir alan. Ayrıyeten tarım ihtisas OSB’ler de yapıyoruz, besin ve su eserleri üzerine farklı çalışmalarımız var. Küçük endüstrileri bir ortaya topluyoruz. Ceyhan’da Güç İhtisas Bölgesi’nde polipropilen üretecek fabrikanın temeli eylül ayında atılacak. Bir de Türkiye Varlık Fonu’nun bir Petrol Rafinerisi Projesi var. Bu da gerçekleşirse, bizim bölgemizde iyi işler olur. Eski günlerimizde olduğu üzere ülkemizin gelişmişlik endeksinde 4’üncü, 5’inci sıraya kavuşuruz.
Adana’nın kısmi teşviklere gereksinimi var
Sanayileşmezsek, üretemezsek, kalkınmamız, ihracatımızın artması mümkün değil. Yatırımlara ehemmiyet vermemiz lazım. Bu bölgede stratejik teşvikler veriliyor. Bunların artması lazım. Bölgesel teşviklerden daha fazla istifade etmemiz lazım. Ben Malatya, Darendeliyim. Malatya’da bir sanayi var mıydı? Yoktu. Merhum Özal’la birlikte başladı. Maraş, Niğde, birebir biçimde. Biz sanayiciyiz, bize bir havuç verirseniz, havucun peşinde gideriz. Bu havuç da ne olacak? Yatırım teşviklerine verilecek cazibeler olacak. Bakın, bugün Doğu’da, hiç ummadığınız yerlerde konfeksiyon işletmeleri oldu. Gurur duyuyoruz bundan. Adana’ya da kısmi teşvik vermek lazım. Zira lojistik olarak denize yakın, havaalanımız var, demiryollarımız var, ulaşımımız rahat.
Odamız yeşil dönüşümü mentörlükle öğretecek
Yeşil Dönüşüm’ü hayli önemsiyoruz. Dünya iktisadına istikamet veren devletler karbon salımını 2030’da yüzde 50 azaltmayı düşünüyor. 2050’de de sıfır karbon salımı hedefliyorlar. Biz de Alman Gigaset’ten bir takviye alarak, bütün sanayicilerimize Yeşil Dönüşüm’le ilgili eğitimler vermeye çalışıyoruz, mentörlük yapıyoruz. Şayet Yeşil Dönüşüm’ü gerçekleştirmez isek, Avrupalılar hudutta bizden gümrük vergisi üzere karbon vergisi alacaklar. Rekabetçi olabilmemiz için kesinlikle Yeşil Dönüşüm’ü gerçekleştirmeliyiz. Çok konuşuluyor, hayli eğitim veriliyor fakat hepsi yarım yarım. Sanayi Odası olarak, “Biz bu işi mentörlük yaparak öğretmeliyiz” dedik. Bunun için harekete geçtik.
Sanayiciye “Çatıya güneş gücü kurdun mu” sorusu
Artık bütün işletmelerimiz çatılarına güneş gücü yapıyor. 2011 yılında Türkiye’de birinci kez bizim şirketimiz çatısına yarım megavatlık, 10 bin metrekare alanda güneş gücü kurdu. bu biçimde şimdiki mühendislikler yoktu. İspanyol şirketine 20 bin Euro yalnızca, bu çatının istikameti nasıl olsun da panel nasıl konsun diye ödeme yapmıştık. Hamdolsun, bugün ülkemizde hem panel üretiliyor hem güneş gücü konstrüksiyonları üretiliyor birebir vakitte montajı yapılıyor. Bir invertör üretilemiyor lakin onu da yaparız. Sanayicimiz süratle güneş gücü yatırımı yaptı, her meclis toplantısında sorarım “güneş gücü yapmayan kaldı mı” diye.
Yalın üretimi anlatmak için kollarımızı sıvadık
ADASO olarak hayli önemsediğimiz bir şey var; yalın üretim. Türkiye’de endüstrinin olduğu her vilayette, kesinlikle yalın üretime geçilmeli. Bu yüzden KOSGEB’e teklifte bulunduk, “Millete para vereceğine, yalın üretim, dijital dönüşümle ilgili eğitimlere para verin” dedik. Kabul ettiler. Şu anda Adana’da yaklaşık 40 bin kişinin çalıştığı bir sanayi sitesinin girişinde, büyükşehir belediyemiz bize 12 bin metrekare yer tahsis etti. Sanayi Bakanlığı’ndan da dayanak alarak, orada bir Yalın Üretim ve Dijital Dönüşüm Merkezi kuruluyor. Burada yapacağımız nedir? Bunun hoş örnekleri Ankara’da, Konya’da, Kayseri’de, Bursa’da ve Mersin’de yeni gerçekleşti. Biz burada sanayiciye; bir işin akışını nasıl değiştirebiliriz, hangi atılımlarla, on adımda yapılan bir işi üç adıma düşürebiliriz, ergonomisini, insan sıhhatini nasıl rahat ettirebiliriz, bu eğitimleri vermeye çalışıyoruz. Binamız temmuz ayında bitecek lakin biz bir daha de bu eğitimlere başladık. Bir de dijital dönüşüm ofisi kuruyoruz. Pandemi yardımıyla tahminen yıllar sürecek olan dijital dönüşümü, 6 ayda gerçekleştirdik.
Adana’ya liman yatırımı koşul
6. Kalkınma Planı’nda, Doğu Akdeniz’de bir tane daha konteynır limanı vardı. Mersin’deki konteynır limanı büsbütün doldu, İskenderun da şimdilik yetiyor. Bu niçinle Karataş, Yumurtalık ya da Ceyhan’a büyük bir konteynır limanı yapılmasına gereksinim var. Biz ülke olarak 180-200 milyar dolarlık ihracat yapıyoruz. Lakin gayelerimiz epey büyük. 500 milyar dolardan bahsediyoruz. Verimliliği biraz artırsak, katmadeğeri artırsak, 210 milyar dolara çıkarız. 500 milyar dolar için ne yapıp ne edip, yatırım yapmamız lazım. Ülkenin refahı memnunluğu için bu yatırımları yapmalıyız. Bu yatırım yapıldığı vakit ihracat limanları artık bu yükleri karşılayamaz noktaya gelir. Zira hali hazırda limanlarımız dolu. Bu niçinle liman yatırımı kaide.
ADANA TİCARET ODASI (ATO) LİDERİ ATİLLA MENEVŞE:
Adana etraf kentler ile ekonomik bir havza
Adana Ticaret Odası’na 31 bini aşkın kayıtlı üyemiz var. Pandemiyle birlikte Adana’da işbirliğinin, diyalogun en üst seviyede olduğu bir periyot yaşıyoruz. Valiliklerden belediyelere, oda ve borsalardan OSB’lere, üniversitelere ve sivil toplum kuruluşlarına kadar uzanan bir işbirliği ortasındayız. Adana tarım önceliği olan bir kentimiz, Çukurova’nın merkezindeyiz. hem de turistik merkez, Anadolu’yu Ortadoğu’ya bağlayan karayolunun kesiştiği bir noktada, köprü görevi görüyor. Öteki taraftan; Mersin Limanı, İskenderun Limanı’nı, bu bölgeye hizmet ediyor. Yani büyük bir avantaj. Ayrıyeten, bir Çukurova Havalimanı’yla, tam bir lojistik merkez olacağız. Tüm bunlar ticaret potansiyelimize işaret ediyor. Yalnızca Adana’yı tek başına düşünmemek, bölgesiyle bir arada bakmak lazım; Hatay, Osmaniye, Kahramanmaraş, Mersin, bir bütünün kesimleri.
Bir ekonomik havza… Bu bütünü, Marmara’yla kıyaslarsak, bir alternatif olduğumuz, ona rakip olabileceğimiz ortaya çıkıyor.
Adana Demirspor moralimizi yükseltti
Adana’nın yüksek bir ömür standardı var. Başka Anadolu kentlerinden farklı. Bu dışardan buraya gelecek beyaz yakalılar için bir avantaj. Adana’nın kökünde bir kıyı kenti, kökünde bir girişimcilik ruhu, gastronomi kenti, kültür merkezi, beşeri sermaye ve 2 üniversite var. Aşağı üst 60 binin üzerinde üniversite öğrencisi bulunuyor. Bir de alışılmış en değerlisi, Ceyhan Güç İhtisas Bölgesi, Ceyhan OSB, Besin OSB, Tarıma Dayalı Sera OSB, ihtisas bölgesi, tarıma dayalı su eserleri ihtisas bölgesi, Kimya OSB, yani küçük sanayi bölgeleriyle bunu bir bütünlersek, alt yapısı da epey kuvvetli. Yani yatırım yapma noktasında burası, büyük avantajlara sahip. Bir de biliyorsunuz. Adana Demirspor’umuz da Harika Lig’e çıktı. Kendilerini buradan kutluyoruz. Adana’nın motivasyonunu yükseltti.
Küçük işletmeleri ihracat için teşvik etmeliyiz
Adana’nın, potansiyeline uygun bir ihracat yaptığı söylenemez. 2 milyar doları güç yakalıyoruz. Büyük firmalar ihracatı nasıl yapacağını biliyor lakin küçük işletmeleri teşvik etmeliyiz. Onlara ihracat gayeleri, ihracat pazarları göstermeliyiz. Burada istenen noktayı yakalayamamamızda, yakın coğrafyamızdaki savaşların tesiri var. Lakin Adana’nın geleceği parlak. Burada un var, yağ var, şeker var, bunu helva haline getirecek bir noktaya elbirliği ile taşımalıyız. Teşviklerin de önü açılırsa, Adana’ya büyük stratejik yatırımlar yapılırsa, resen bunun geleceğini düşünüyorum.
Kebabın ve şenliklerin kenti…
Adana’nın fevkalade bir kebap potansiyeli var. Biz burada meşhur bir otele Fransız, İtalyan mutfağını getirdik. Baktık ki otele gelen müşteriler, o mutfakları hiç istemiyor, Adana kebabı soruyor. Büyük emek verilmesine karşın Fransız ve İtalyan mutağını kapatıp yerine geç kalınmasına karşın kebapçı açıldı. Yalnızca kebabımız yok, varlıklı bir mutfağımız var. Ticaret Odası olarak, Adana’da bir gastronomi külçeşidini geliştirmek için bir platform hazırladık. Yakında Kalkınma Ajansı’nın dayanaklarıyla hoş bir pozisyona getireceğiz. Biliyorsunuz, Adana, Hatay, Gaziantep gastronomi bölgesi. Yavaş yavaş bu destinasyon keşfedildi ancak marka haline getirmeliyiz. Adana hem de şenlikler kenti. Portakal Çiçeği, Lezzet, Altın Koza… Lezzet Şenliği de sahiden tutuldu. Adanalı da aslına bakarsanız eğlenmeyi, yemeyi içmeyi sever. Onlara da bir vesile oluyor. Dışarıdan da hasret çeken Adanalılar bölgeye, başka konuklarıyla birlikte geliyor ve Adana’nın bu istikametiyle de bir marka kent olması sağlanmış oluyor. Biz de bundan memnunuz.
Yeşil mutabakat için KOBİ’ler desteklenmeli
Yeni devirde Yeşil Mutabakat epey değerli. Buradan yaptığımız ticaretin neredeyse yarısı AB’ye gidiyor.
Bir taraftan Gümrük Birliği ile ilgili müzakereler var. Özetle karbon salımından uzaklaşmış birtakım standartları önümüze sürecekler. Bunlar şu an için risk lakin ahenk sağladığımızda ilerisi için de kıymetli bir avantaj olacak. Artık yeşil güç, çevreci üretim üzere konularda kendimize bir çeki tertip vermeliyiz. Büyük şirketler yaptıkları yatırımlarla kendilerini koruyorlar, değerli olan devlet siyasetiyle KOBİ’lerin bu sürece ahenk sağlaması. Yenilenebilir güç mamüllerinin, bir daha kullanılmaya uygun hale gelmesi, geri dönüşümün ehemmiyetinin ve bunların kullanmasının nasıl bir avantaj getireceğini tabir etmemiz lazım. Biz Oda olarak bunların eğitimlerini veriyoruz. Keza dijitalleşme de epey kıymetli bir bahis oldu. Bu dijitalleşme yardımıyla pandemi periyodunda birtakım avantaj lar sağlayan firmalarımızı görüyoruz. Pandemide odalar kendi dijitalleşmelerini de süratlice gerçekleştirdiler. Üyelerimiz fiziki olarak Oda’ya gelmeden, birtakım işlerini internetten halledebildiler.
ADANA TİCARET BORSASI (ATB) LİDERİ ŞAHİN BİLGİÇ:
113 borsa aiçinde liderlerdeniz
Adana deyince, tarım ve Adana Ticaret Borsası akla gelmek zorunda. Biz kıymetli bir tarım merkeziyiz. Çukurova’mız yalnızca Türkiye’yi değil, dünyayı da besleyecek kapasitede. Pandemide besin ve tarımın ne kadar değerli olduğunu tüm dünya bir kere daha görmüş oldu. Türkiye’de 113 ticaret borsamız var. Adana hem süreç hacmi birebir vakitte süreç kapasitesi bakımından bunların başkanlarından. 2019’daki TOBB Genel Heyetimizde Cumhurbaşkanımızdan birincilik mükafatı aldık. Yeni yerleşkemiz 72 dönüm arazi üzerine şurası. 150 bin ton lisanslı, ayrıyeten 50 bin tonluk depolarımızda buğday, mısır koruma ediyoruz. Türkiye’de çağdaş elektronik satış salonu olan, bölgede hizmet veren lisanslı depolara da laboratuvar hizmeti veren, yetkili sınıflandırıcı laboratuvar hizmeti veren bir borsayız. 1900 civarında bir üyemiz var. Bu, borsalara göre büyük sayıdır. Etkin üyemiz, 1200-1300’lerde.
Ekilmemiş bir karış toprak kalmamalı
Mayıs ayı itibariyle, Çukurova’da hasat devri başladı. Bölgemiz tüm mamüllerin turfandasını verir. Soğan, patatesle başladık, gerisinden karpuz, buğdayla devam ettik. Türkiye’nin bir hayli bölgesi kuraklıktan etkilendi. Az da olsa biz de etkilendik. Az yağış aldık lakin şükür ki hem üretim birebir vakitte eser kalitesi açısından önemli bir kaybımız yok. Yalnızca Çukurova için değil tüm Türkiye için ısrarla altını çizmek istediğim öteki bir nokta var; Türkiye’de tarımın planlanması lazım. Bunu fakat, Tarım Bakanlığı ile tarımın paydaşları alanda birliktece planlayabiliriz. Bu sene eser para etti diye, önümüzdeki sene olağandışı derecede o eser ekiliyor, tarlada kalıyor. Bu sene soğan tarlada kaldı. Karpuz, hasat periyodu devasa yükseklikte fiyatla başladı. Tahminen olgunlaşmamış karpuzlar kırıldı. Bunlara da müsaade edilmemeye çalışılıyor ancak oluyor maalesef. Bir de bizim karpuz hasadı başlamadan, İran karpuzu Türkiye’ye geliyor. Aslında engellenmesi lazım. Üretim planlaması yeterli yapılırsa, mutlaka bir karış toprağın ekilmeden kalmayacağını, tohumsuz kalmayacağını düşünüyorum.
Doğal Kaynaklar Bakanlığı kurulmalı
Suya erişme noktasında, tahminen de Türkiye’nin en güzel bölgelerinin başında Adana geliyor ama yırtıcı sulamadan, Adana’yı Çukurova’yı kurtarmalıyız. Basınçlı sulamaya geçmediğiniz takdirde, damlama sulamayı yapma imkanınız yok. Bugün suyu epeyce hovardaca kullanıyoruz lakin yarınlarda hem bölgemiz hem Türkiye bunun ıstıraplarını yaşayacak. Türkiye’de doğal kaynaklar bakanlığı kurulmalı. Kapalı sulamada Konya Ovası’ndaki ve GAP’taki yatırımlar küçümsenemez, Çukurova da buna değmez mi, 5-10 yıl ortasında o maliyeti çıkarır.
Uyuyan devi uyandırmamız lazım
Adana’da ziraî sanayi güzel noktada. Türkiye’deki nişasta fabrikalarının, etanol fabrikalarının büyük çoğunluğu burada. Pamuk, ayçiçek yağı fabrikaları burada. Topraktan ürettiğimizi işleyen fabrikaların birden fazla bölgemizde. Ülkemizde İstanbul’dan daha sonra ikinci sanayi kültürü olan kent Adana’ydı. Bu uyuyan devi tekrar uyandırmak lazım. Çukurova Bölgesel Havalimanı yapılıyor. Tahminen Adana’dan uzakta lakin uçak kargoyla bölgenin ihracatını Avrupa’ya 3-5 saat ortasında, tıpkı gün içerisinde götürecek bir avantaja sahip olacağız. Mersin Limanı önemli manada tıkanma yaşıyor. Yumurtalık, Ceyhan ve Karataş bandında bir liman yapılabilir, ihracatımızı artırır.
Birikimlerinizi TÜRİB’e getirin
Pandemi, dünyada dijitalleşmenin ne kadar kıymetli olduğunu gösterdi. Öncesinde şehirlerarası seyahatlerle toplantılarımızı yapardık. Neredeyse bir yıldır tüm toplantılarımız dijital ortamda. Borsa olarak dijitalleşmeye hayli öncesinden adım attık. AB fonları ile bu dönüşümü gerçekleştirdik. Uydudan algılama usulüyle; Çukurova’daki toprakların gübresi mi eksik, toprakta hangi element yok bunları tespit ettik. Depolardaki eserler büsbütün dijital ortamdan satılıyor. Türkiye Eser İhtisas Borsası AŞ’ye (TÜRİB) üye olmanız kâfi. Tarım mamüllerinin alım satımını yaparak birikim yapabilirsiniz. Üstelik üyelik aidatı yok. Size bir şifre tanımlanıyor. Her gün saat 10:00’la 13:00 içinde, TÜRİB platformunda, tüm mamüllerinin akışını gorebiliyorsunuz. Yalnızca Ziraat Bankası’ndan bir yatırım hesap açıyorsunuz. Diyelim ki 100 bin lira paranız var, o gün mısır aldınız yahut buğday aldınız, 3 gün daha sonra, prim yaptı, onu sattınız, yine aldınız. Tarım mamüllerindeki getiri aslında hayli fazla. Şu anda ticaret borsalarımız aracılık hizmeti yapıyor. TÜRİB’e üye yapabiliyor. İstediğiniz vakit da ayrılabiliyorsunuz. Borsa üyeliği üzere mecburiyet arz eden bir şey değil. Onun için, devlet memurudur, emekçidir, mesken kadınıdır, herkes TÜRİB’e üye olup, burada küçük birikimlerini bile kıymetlendirebilir. Bu işin grafiklerini tutan bir şahısım. Tarım eserleri hiç bir yıl yüzde 50’nin 60’ın altında kazandırmadı. Hatta tez ediyorum, şayet eser ziyan ederse, bir sene daha sonra gelsinler paralarını ödeyelim…
Çukurova’yı kaybedersek Türkiye kaybeder
Buradan belediyelere sesleniyorum. Adana’nın tarım toprakları artık imara açılmasın. Liderler, kenti verimsiz topraklara yönlendirsin. Her yıl Adana’nın verimli topraklarından yüzde 0.5-1 ortasını kaybediyoruz. 50 sene daha sonra, Adana’da ekecek alan kalmayacak. Buovayı kaybedersek, Türkiye’yi kaybederiz.
ATIĞIN ATIĞINI 1000 TL ÖDEMEMEK İÇİN YAKTILAR, KELAMIMIZI DİNLEMEDİLER
Adana, bir süre evvel hem milletlerarası basında tıpkı vakitte Türkiye’de ithal edilen çöplerin tarlalarda yakıldığı çarpıcı fotoğraflarla gündeme geldi. İşin aslını sorduğumuz ADASO Lideri Zeki Kıvanç, mevzuyu şu biçimde anlatıyor:
“Adana’da plastik atık sürece tesisleri epeyce. Çöplüklerden toplanan pet şişe buralarda istediğiniz renkte istediğiniz kalitede elyaf haline getiriliyor. Bu elyafı kumaş yapıyoruz. Otomotiv, hijyen üzere bir fazlaca sanayi kullanıyor. Ülkemizdeki mevcut hammadde kaynakları, geri dönüşüm işletmelerine kâfi değil. Kâfi olsa, bunları dövizle ithal ederler mi… Fakat her insanın konutunun önünü pak tutması lazım. Bizim arkadaşlarımız, getirdikleri atıkları işlediler. İşledikten daha sonra bu atığın da bir atığı çıkıyor. Süreç için atıklar yıkanıyor, yıkadığı vakit kullanılmayan hammaddeler var. Üzerinde yazı olan plastikler bu atığın atığı oluyor. Kullanamadıkları gereçleri de “havuz dibi” diye tabir ediyorlar. Bunun bertarafını düzgün yapmadılar. Yani bir çimento fabrikasında kazanda yakılması yahut çöp alanlarında gömülmesi gerekir. Hatta gömülmesin, dedik, Sayın valimle, belediye liderimizle etraf vilayet müdürümüzle toplantılar yaptık. Çimento fabrikasına baskı kurduk; “Bu erkeklerin atığını alın, yakın, imha edin, yani güce dönüştürün” dedik. Maalesef arkadaşlarımız bu atıkları, fiyat ödeyip, çimento fabrikalarına yahut atık bertaraf tesislerine göndermediler. 1000 lira nakliye ödememek için, bu atıkları, boş buldukları yerlere döktüler. daha sonrasında da yaktılar. Bu yapılacak bir iş değil. Biz Etraf ve Şehircilik Bakan Yardımcımız Mehmet Emin Birpınar’la, burada bu arkadaşları topladık; “Yapmayın, etmeyin” dedik, bizi dinlemediler. Bakanlık da CNN’de, BBC’de haberler çıkınca, radikal karar aldı.
CEZA TÜM BÖLÜME VERİLDİ TAHLİL KONTROL YAPILMASI
Radikal karar almaktan çok, denetlemek lazımdı. Bu işi yapan adama ceza vermek lazımdı fakat tüm bölüme ceza verildi. Bakın, bizim birfazlaca eserimizde, geri dönüştürülmüş plastik var. Avrupa’da bir atık işletmesinin cirosunun 22 milyar Euro olduğu söyleniyor. Bizim Türkler ne vakit Avrupa’dan gidip bu atıkları satın almaya başladı, bu firmaların otomatikman rahatsızlıkları ortaya çıktı. Biz de plastiği yaktık, onlar da en hassas noktamızdan vurdular. İstatistiklerle mukayese ettiğimde tonunu 185 dolardan ithal ettiğimiz eserlerden yaptığımız mamullerin tonu 760 dolar olmaktadır. Toplumsal medyada epey ağır ithamlarda bulunuyorlar. Kontrolle bunu aşabilirdik. İnşallah çözeriz.”
Okumaya devam et...
‘Başkanlar Konuşuyor’un birinci durağı ise Türkiye’nin kadim sanayi kenti Adana… Adana, Doğu Akdeniz’in kıymetli bir merkezi olarak ticarette aktifliğini artırmak için liman istiyor. Mersin limanının ağır olduğunu, İskenderun’un da kendi üretimleri ile liman kapasitesini doldurduğunu söyleyen iş dünyası, Adana’nın ihracatının yaklaşık 2 milyar dolar bandına sıkıştığını, sorunun aşılması için ihraç mamüllerinin nakliyesinin kolaylaştırılması gerektiğini belirtiyor.
ADANA SANAYİ ODASI LİDERİ ZEKİ KIVANÇ:
Adana’nın fukarası da ağadır, yaşanılacak kent
Adana yaşanılacak bir vilayet. Hayat konforlu, trafik rahat, hayat ucuz. Dünyanın en verimli üç ovasından biri Amerika’daki California Ovası oburu İtalya’daki Po Ovası, üçüncüsü de Türkiye’de Çukurova. Lakin bana ‘dünyanın en verimli ovası neresi’ diye sorsanız, ‘Çukurova’ derim. Zira öbürleri yılda iki eser alırken, Çukurova’da üç eser aldığımız yıllar oluyor. Biliyorsunuz, Adana bir ağa memleketi. “Neyle övünürsünüz”deseler, Adanalılar ağalıklarıyla övünür zira yoksulu de fukarası da hepsi ağadır, geleni gideni konuk eder. Bu Adana’nın tüm yöneticileri içinde da geçerli, değerli bir beraberliğimiz var. Adana’yla ilgili bir sorun olduğunda çabucak oturup, konuşup, taleplerimizi makamlara hakikat ve kuvvetli bir biçimde iletebiliyoruz. İstanbul’dan daha sonra endüstrileşen ikinci kentiz. 1800’lü senelerda Adana’da 30’u aşkın fabrika var. Tarımda başarılıyız, gastronomide yükseliyoruz. Yavaş yavaş turizm kenti oluyoruz. En büyük meselemiz ise vasıfsız göç. Adana Sanayi Odamızın yaklaşık 2 bin 250 civarında üyesi var, faal üye sayımız bin 800. Pandemi niçiniyle kentimizdeki birtakım kesimler de yavaşlama oldu, lakin kimi bölümlerde fazlaca muvaffakiyet kaydetti; besin, plastik ambalaj, kimya bunlardan kimileri. İhracatımız da artıyor, istihdamımız üzücü değil.
Yeni OSB alanı ve kimya OSB kuruluyor
Endüstrimiz 5084 sayılı teşvik sırasında, teşvik alan Niğde üzere kentlere kaydı. Bir de Osmaniye Adana’dan ayrıldı. Bunlar da ekonomik büyüklük manasında Türkiye sıralamasında gerilememize niye oldu. Lakin bunu toparlıyoruz. Sayın Valimizin başkanlığında, Adana’ya yeni bir organize sanayi alanı kazandırıyoruz. Organize Endüstrimizin bitişiğinde, yaklaşık 40 milyon metrekarelik yeni bir sanayi alanı açıyoruz. Adana’da Yumurtalık’ta, Kimya Organize Sanayi açıyoruz. Kimyacılar senelerdan beri denize yakın bir yer bulamadılar, biz onlar için bu projeyi hayata geçireceğiz. Şu anda da Sanayi Bakanlığı’nda yer tespitleri gerçekleşiyor. Orası da 30 milyon metrekarenin üzerinde bir alan. Ayrıyeten tarım ihtisas OSB’ler de yapıyoruz, besin ve su eserleri üzerine farklı çalışmalarımız var. Küçük endüstrileri bir ortaya topluyoruz. Ceyhan’da Güç İhtisas Bölgesi’nde polipropilen üretecek fabrikanın temeli eylül ayında atılacak. Bir de Türkiye Varlık Fonu’nun bir Petrol Rafinerisi Projesi var. Bu da gerçekleşirse, bizim bölgemizde iyi işler olur. Eski günlerimizde olduğu üzere ülkemizin gelişmişlik endeksinde 4’üncü, 5’inci sıraya kavuşuruz.
Adana’nın kısmi teşviklere gereksinimi var
Sanayileşmezsek, üretemezsek, kalkınmamız, ihracatımızın artması mümkün değil. Yatırımlara ehemmiyet vermemiz lazım. Bu bölgede stratejik teşvikler veriliyor. Bunların artması lazım. Bölgesel teşviklerden daha fazla istifade etmemiz lazım. Ben Malatya, Darendeliyim. Malatya’da bir sanayi var mıydı? Yoktu. Merhum Özal’la birlikte başladı. Maraş, Niğde, birebir biçimde. Biz sanayiciyiz, bize bir havuç verirseniz, havucun peşinde gideriz. Bu havuç da ne olacak? Yatırım teşviklerine verilecek cazibeler olacak. Bakın, bugün Doğu’da, hiç ummadığınız yerlerde konfeksiyon işletmeleri oldu. Gurur duyuyoruz bundan. Adana’ya da kısmi teşvik vermek lazım. Zira lojistik olarak denize yakın, havaalanımız var, demiryollarımız var, ulaşımımız rahat.
Odamız yeşil dönüşümü mentörlükle öğretecek
Yeşil Dönüşüm’ü hayli önemsiyoruz. Dünya iktisadına istikamet veren devletler karbon salımını 2030’da yüzde 50 azaltmayı düşünüyor. 2050’de de sıfır karbon salımı hedefliyorlar. Biz de Alman Gigaset’ten bir takviye alarak, bütün sanayicilerimize Yeşil Dönüşüm’le ilgili eğitimler vermeye çalışıyoruz, mentörlük yapıyoruz. Şayet Yeşil Dönüşüm’ü gerçekleştirmez isek, Avrupalılar hudutta bizden gümrük vergisi üzere karbon vergisi alacaklar. Rekabetçi olabilmemiz için kesinlikle Yeşil Dönüşüm’ü gerçekleştirmeliyiz. Çok konuşuluyor, hayli eğitim veriliyor fakat hepsi yarım yarım. Sanayi Odası olarak, “Biz bu işi mentörlük yaparak öğretmeliyiz” dedik. Bunun için harekete geçtik.
Sanayiciye “Çatıya güneş gücü kurdun mu” sorusu
Artık bütün işletmelerimiz çatılarına güneş gücü yapıyor. 2011 yılında Türkiye’de birinci kez bizim şirketimiz çatısına yarım megavatlık, 10 bin metrekare alanda güneş gücü kurdu. bu biçimde şimdiki mühendislikler yoktu. İspanyol şirketine 20 bin Euro yalnızca, bu çatının istikameti nasıl olsun da panel nasıl konsun diye ödeme yapmıştık. Hamdolsun, bugün ülkemizde hem panel üretiliyor hem güneş gücü konstrüksiyonları üretiliyor birebir vakitte montajı yapılıyor. Bir invertör üretilemiyor lakin onu da yaparız. Sanayicimiz süratle güneş gücü yatırımı yaptı, her meclis toplantısında sorarım “güneş gücü yapmayan kaldı mı” diye.
Yalın üretimi anlatmak için kollarımızı sıvadık
ADASO olarak hayli önemsediğimiz bir şey var; yalın üretim. Türkiye’de endüstrinin olduğu her vilayette, kesinlikle yalın üretime geçilmeli. Bu yüzden KOSGEB’e teklifte bulunduk, “Millete para vereceğine, yalın üretim, dijital dönüşümle ilgili eğitimlere para verin” dedik. Kabul ettiler. Şu anda Adana’da yaklaşık 40 bin kişinin çalıştığı bir sanayi sitesinin girişinde, büyükşehir belediyemiz bize 12 bin metrekare yer tahsis etti. Sanayi Bakanlığı’ndan da dayanak alarak, orada bir Yalın Üretim ve Dijital Dönüşüm Merkezi kuruluyor. Burada yapacağımız nedir? Bunun hoş örnekleri Ankara’da, Konya’da, Kayseri’de, Bursa’da ve Mersin’de yeni gerçekleşti. Biz burada sanayiciye; bir işin akışını nasıl değiştirebiliriz, hangi atılımlarla, on adımda yapılan bir işi üç adıma düşürebiliriz, ergonomisini, insan sıhhatini nasıl rahat ettirebiliriz, bu eğitimleri vermeye çalışıyoruz. Binamız temmuz ayında bitecek lakin biz bir daha de bu eğitimlere başladık. Bir de dijital dönüşüm ofisi kuruyoruz. Pandemi yardımıyla tahminen yıllar sürecek olan dijital dönüşümü, 6 ayda gerçekleştirdik.
Adana’ya liman yatırımı koşul
6. Kalkınma Planı’nda, Doğu Akdeniz’de bir tane daha konteynır limanı vardı. Mersin’deki konteynır limanı büsbütün doldu, İskenderun da şimdilik yetiyor. Bu niçinle Karataş, Yumurtalık ya da Ceyhan’a büyük bir konteynır limanı yapılmasına gereksinim var. Biz ülke olarak 180-200 milyar dolarlık ihracat yapıyoruz. Lakin gayelerimiz epey büyük. 500 milyar dolardan bahsediyoruz. Verimliliği biraz artırsak, katmadeğeri artırsak, 210 milyar dolara çıkarız. 500 milyar dolar için ne yapıp ne edip, yatırım yapmamız lazım. Ülkenin refahı memnunluğu için bu yatırımları yapmalıyız. Bu yatırım yapıldığı vakit ihracat limanları artık bu yükleri karşılayamaz noktaya gelir. Zira hali hazırda limanlarımız dolu. Bu niçinle liman yatırımı kaide.
ADANA TİCARET ODASI (ATO) LİDERİ ATİLLA MENEVŞE:
Adana etraf kentler ile ekonomik bir havza
Adana Ticaret Odası’na 31 bini aşkın kayıtlı üyemiz var. Pandemiyle birlikte Adana’da işbirliğinin, diyalogun en üst seviyede olduğu bir periyot yaşıyoruz. Valiliklerden belediyelere, oda ve borsalardan OSB’lere, üniversitelere ve sivil toplum kuruluşlarına kadar uzanan bir işbirliği ortasındayız. Adana tarım önceliği olan bir kentimiz, Çukurova’nın merkezindeyiz. hem de turistik merkez, Anadolu’yu Ortadoğu’ya bağlayan karayolunun kesiştiği bir noktada, köprü görevi görüyor. Öteki taraftan; Mersin Limanı, İskenderun Limanı’nı, bu bölgeye hizmet ediyor. Yani büyük bir avantaj. Ayrıyeten, bir Çukurova Havalimanı’yla, tam bir lojistik merkez olacağız. Tüm bunlar ticaret potansiyelimize işaret ediyor. Yalnızca Adana’yı tek başına düşünmemek, bölgesiyle bir arada bakmak lazım; Hatay, Osmaniye, Kahramanmaraş, Mersin, bir bütünün kesimleri.
Bir ekonomik havza… Bu bütünü, Marmara’yla kıyaslarsak, bir alternatif olduğumuz, ona rakip olabileceğimiz ortaya çıkıyor.
Adana Demirspor moralimizi yükseltti
Adana’nın yüksek bir ömür standardı var. Başka Anadolu kentlerinden farklı. Bu dışardan buraya gelecek beyaz yakalılar için bir avantaj. Adana’nın kökünde bir kıyı kenti, kökünde bir girişimcilik ruhu, gastronomi kenti, kültür merkezi, beşeri sermaye ve 2 üniversite var. Aşağı üst 60 binin üzerinde üniversite öğrencisi bulunuyor. Bir de alışılmış en değerlisi, Ceyhan Güç İhtisas Bölgesi, Ceyhan OSB, Besin OSB, Tarıma Dayalı Sera OSB, ihtisas bölgesi, tarıma dayalı su eserleri ihtisas bölgesi, Kimya OSB, yani küçük sanayi bölgeleriyle bunu bir bütünlersek, alt yapısı da epey kuvvetli. Yani yatırım yapma noktasında burası, büyük avantajlara sahip. Bir de biliyorsunuz. Adana Demirspor’umuz da Harika Lig’e çıktı. Kendilerini buradan kutluyoruz. Adana’nın motivasyonunu yükseltti.
Küçük işletmeleri ihracat için teşvik etmeliyiz
Adana’nın, potansiyeline uygun bir ihracat yaptığı söylenemez. 2 milyar doları güç yakalıyoruz. Büyük firmalar ihracatı nasıl yapacağını biliyor lakin küçük işletmeleri teşvik etmeliyiz. Onlara ihracat gayeleri, ihracat pazarları göstermeliyiz. Burada istenen noktayı yakalayamamamızda, yakın coğrafyamızdaki savaşların tesiri var. Lakin Adana’nın geleceği parlak. Burada un var, yağ var, şeker var, bunu helva haline getirecek bir noktaya elbirliği ile taşımalıyız. Teşviklerin de önü açılırsa, Adana’ya büyük stratejik yatırımlar yapılırsa, resen bunun geleceğini düşünüyorum.
Kebabın ve şenliklerin kenti…
Adana’nın fevkalade bir kebap potansiyeli var. Biz burada meşhur bir otele Fransız, İtalyan mutfağını getirdik. Baktık ki otele gelen müşteriler, o mutfakları hiç istemiyor, Adana kebabı soruyor. Büyük emek verilmesine karşın Fransız ve İtalyan mutağını kapatıp yerine geç kalınmasına karşın kebapçı açıldı. Yalnızca kebabımız yok, varlıklı bir mutfağımız var. Ticaret Odası olarak, Adana’da bir gastronomi külçeşidini geliştirmek için bir platform hazırladık. Yakında Kalkınma Ajansı’nın dayanaklarıyla hoş bir pozisyona getireceğiz. Biliyorsunuz, Adana, Hatay, Gaziantep gastronomi bölgesi. Yavaş yavaş bu destinasyon keşfedildi ancak marka haline getirmeliyiz. Adana hem de şenlikler kenti. Portakal Çiçeği, Lezzet, Altın Koza… Lezzet Şenliği de sahiden tutuldu. Adanalı da aslına bakarsanız eğlenmeyi, yemeyi içmeyi sever. Onlara da bir vesile oluyor. Dışarıdan da hasret çeken Adanalılar bölgeye, başka konuklarıyla birlikte geliyor ve Adana’nın bu istikametiyle de bir marka kent olması sağlanmış oluyor. Biz de bundan memnunuz.
Yeşil mutabakat için KOBİ’ler desteklenmeli
Yeni devirde Yeşil Mutabakat epey değerli. Buradan yaptığımız ticaretin neredeyse yarısı AB’ye gidiyor.
Bir taraftan Gümrük Birliği ile ilgili müzakereler var. Özetle karbon salımından uzaklaşmış birtakım standartları önümüze sürecekler. Bunlar şu an için risk lakin ahenk sağladığımızda ilerisi için de kıymetli bir avantaj olacak. Artık yeşil güç, çevreci üretim üzere konularda kendimize bir çeki tertip vermeliyiz. Büyük şirketler yaptıkları yatırımlarla kendilerini koruyorlar, değerli olan devlet siyasetiyle KOBİ’lerin bu sürece ahenk sağlaması. Yenilenebilir güç mamüllerinin, bir daha kullanılmaya uygun hale gelmesi, geri dönüşümün ehemmiyetinin ve bunların kullanmasının nasıl bir avantaj getireceğini tabir etmemiz lazım. Biz Oda olarak bunların eğitimlerini veriyoruz. Keza dijitalleşme de epey kıymetli bir bahis oldu. Bu dijitalleşme yardımıyla pandemi periyodunda birtakım avantaj lar sağlayan firmalarımızı görüyoruz. Pandemide odalar kendi dijitalleşmelerini de süratlice gerçekleştirdiler. Üyelerimiz fiziki olarak Oda’ya gelmeden, birtakım işlerini internetten halledebildiler.
ADANA TİCARET BORSASI (ATB) LİDERİ ŞAHİN BİLGİÇ:
113 borsa aiçinde liderlerdeniz
Adana deyince, tarım ve Adana Ticaret Borsası akla gelmek zorunda. Biz kıymetli bir tarım merkeziyiz. Çukurova’mız yalnızca Türkiye’yi değil, dünyayı da besleyecek kapasitede. Pandemide besin ve tarımın ne kadar değerli olduğunu tüm dünya bir kere daha görmüş oldu. Türkiye’de 113 ticaret borsamız var. Adana hem süreç hacmi birebir vakitte süreç kapasitesi bakımından bunların başkanlarından. 2019’daki TOBB Genel Heyetimizde Cumhurbaşkanımızdan birincilik mükafatı aldık. Yeni yerleşkemiz 72 dönüm arazi üzerine şurası. 150 bin ton lisanslı, ayrıyeten 50 bin tonluk depolarımızda buğday, mısır koruma ediyoruz. Türkiye’de çağdaş elektronik satış salonu olan, bölgede hizmet veren lisanslı depolara da laboratuvar hizmeti veren, yetkili sınıflandırıcı laboratuvar hizmeti veren bir borsayız. 1900 civarında bir üyemiz var. Bu, borsalara göre büyük sayıdır. Etkin üyemiz, 1200-1300’lerde.
Ekilmemiş bir karış toprak kalmamalı
Mayıs ayı itibariyle, Çukurova’da hasat devri başladı. Bölgemiz tüm mamüllerin turfandasını verir. Soğan, patatesle başladık, gerisinden karpuz, buğdayla devam ettik. Türkiye’nin bir hayli bölgesi kuraklıktan etkilendi. Az da olsa biz de etkilendik. Az yağış aldık lakin şükür ki hem üretim birebir vakitte eser kalitesi açısından önemli bir kaybımız yok. Yalnızca Çukurova için değil tüm Türkiye için ısrarla altını çizmek istediğim öteki bir nokta var; Türkiye’de tarımın planlanması lazım. Bunu fakat, Tarım Bakanlığı ile tarımın paydaşları alanda birliktece planlayabiliriz. Bu sene eser para etti diye, önümüzdeki sene olağandışı derecede o eser ekiliyor, tarlada kalıyor. Bu sene soğan tarlada kaldı. Karpuz, hasat periyodu devasa yükseklikte fiyatla başladı. Tahminen olgunlaşmamış karpuzlar kırıldı. Bunlara da müsaade edilmemeye çalışılıyor ancak oluyor maalesef. Bir de bizim karpuz hasadı başlamadan, İran karpuzu Türkiye’ye geliyor. Aslında engellenmesi lazım. Üretim planlaması yeterli yapılırsa, mutlaka bir karış toprağın ekilmeden kalmayacağını, tohumsuz kalmayacağını düşünüyorum.
Doğal Kaynaklar Bakanlığı kurulmalı
Suya erişme noktasında, tahminen de Türkiye’nin en güzel bölgelerinin başında Adana geliyor ama yırtıcı sulamadan, Adana’yı Çukurova’yı kurtarmalıyız. Basınçlı sulamaya geçmediğiniz takdirde, damlama sulamayı yapma imkanınız yok. Bugün suyu epeyce hovardaca kullanıyoruz lakin yarınlarda hem bölgemiz hem Türkiye bunun ıstıraplarını yaşayacak. Türkiye’de doğal kaynaklar bakanlığı kurulmalı. Kapalı sulamada Konya Ovası’ndaki ve GAP’taki yatırımlar küçümsenemez, Çukurova da buna değmez mi, 5-10 yıl ortasında o maliyeti çıkarır.
Uyuyan devi uyandırmamız lazım
Adana’da ziraî sanayi güzel noktada. Türkiye’deki nişasta fabrikalarının, etanol fabrikalarının büyük çoğunluğu burada. Pamuk, ayçiçek yağı fabrikaları burada. Topraktan ürettiğimizi işleyen fabrikaların birden fazla bölgemizde. Ülkemizde İstanbul’dan daha sonra ikinci sanayi kültürü olan kent Adana’ydı. Bu uyuyan devi tekrar uyandırmak lazım. Çukurova Bölgesel Havalimanı yapılıyor. Tahminen Adana’dan uzakta lakin uçak kargoyla bölgenin ihracatını Avrupa’ya 3-5 saat ortasında, tıpkı gün içerisinde götürecek bir avantaja sahip olacağız. Mersin Limanı önemli manada tıkanma yaşıyor. Yumurtalık, Ceyhan ve Karataş bandında bir liman yapılabilir, ihracatımızı artırır.
Birikimlerinizi TÜRİB’e getirin
Pandemi, dünyada dijitalleşmenin ne kadar kıymetli olduğunu gösterdi. Öncesinde şehirlerarası seyahatlerle toplantılarımızı yapardık. Neredeyse bir yıldır tüm toplantılarımız dijital ortamda. Borsa olarak dijitalleşmeye hayli öncesinden adım attık. AB fonları ile bu dönüşümü gerçekleştirdik. Uydudan algılama usulüyle; Çukurova’daki toprakların gübresi mi eksik, toprakta hangi element yok bunları tespit ettik. Depolardaki eserler büsbütün dijital ortamdan satılıyor. Türkiye Eser İhtisas Borsası AŞ’ye (TÜRİB) üye olmanız kâfi. Tarım mamüllerinin alım satımını yaparak birikim yapabilirsiniz. Üstelik üyelik aidatı yok. Size bir şifre tanımlanıyor. Her gün saat 10:00’la 13:00 içinde, TÜRİB platformunda, tüm mamüllerinin akışını gorebiliyorsunuz. Yalnızca Ziraat Bankası’ndan bir yatırım hesap açıyorsunuz. Diyelim ki 100 bin lira paranız var, o gün mısır aldınız yahut buğday aldınız, 3 gün daha sonra, prim yaptı, onu sattınız, yine aldınız. Tarım mamüllerindeki getiri aslında hayli fazla. Şu anda ticaret borsalarımız aracılık hizmeti yapıyor. TÜRİB’e üye yapabiliyor. İstediğiniz vakit da ayrılabiliyorsunuz. Borsa üyeliği üzere mecburiyet arz eden bir şey değil. Onun için, devlet memurudur, emekçidir, mesken kadınıdır, herkes TÜRİB’e üye olup, burada küçük birikimlerini bile kıymetlendirebilir. Bu işin grafiklerini tutan bir şahısım. Tarım eserleri hiç bir yıl yüzde 50’nin 60’ın altında kazandırmadı. Hatta tez ediyorum, şayet eser ziyan ederse, bir sene daha sonra gelsinler paralarını ödeyelim…
Çukurova’yı kaybedersek Türkiye kaybeder
Buradan belediyelere sesleniyorum. Adana’nın tarım toprakları artık imara açılmasın. Liderler, kenti verimsiz topraklara yönlendirsin. Her yıl Adana’nın verimli topraklarından yüzde 0.5-1 ortasını kaybediyoruz. 50 sene daha sonra, Adana’da ekecek alan kalmayacak. Buovayı kaybedersek, Türkiye’yi kaybederiz.
ATIĞIN ATIĞINI 1000 TL ÖDEMEMEK İÇİN YAKTILAR, KELAMIMIZI DİNLEMEDİLER
Adana, bir süre evvel hem milletlerarası basında tıpkı vakitte Türkiye’de ithal edilen çöplerin tarlalarda yakıldığı çarpıcı fotoğraflarla gündeme geldi. İşin aslını sorduğumuz ADASO Lideri Zeki Kıvanç, mevzuyu şu biçimde anlatıyor:
“Adana’da plastik atık sürece tesisleri epeyce. Çöplüklerden toplanan pet şişe buralarda istediğiniz renkte istediğiniz kalitede elyaf haline getiriliyor. Bu elyafı kumaş yapıyoruz. Otomotiv, hijyen üzere bir fazlaca sanayi kullanıyor. Ülkemizdeki mevcut hammadde kaynakları, geri dönüşüm işletmelerine kâfi değil. Kâfi olsa, bunları dövizle ithal ederler mi… Fakat her insanın konutunun önünü pak tutması lazım. Bizim arkadaşlarımız, getirdikleri atıkları işlediler. İşledikten daha sonra bu atığın da bir atığı çıkıyor. Süreç için atıklar yıkanıyor, yıkadığı vakit kullanılmayan hammaddeler var. Üzerinde yazı olan plastikler bu atığın atığı oluyor. Kullanamadıkları gereçleri de “havuz dibi” diye tabir ediyorlar. Bunun bertarafını düzgün yapmadılar. Yani bir çimento fabrikasında kazanda yakılması yahut çöp alanlarında gömülmesi gerekir. Hatta gömülmesin, dedik, Sayın valimle, belediye liderimizle etraf vilayet müdürümüzle toplantılar yaptık. Çimento fabrikasına baskı kurduk; “Bu erkeklerin atığını alın, yakın, imha edin, yani güce dönüştürün” dedik. Maalesef arkadaşlarımız bu atıkları, fiyat ödeyip, çimento fabrikalarına yahut atık bertaraf tesislerine göndermediler. 1000 lira nakliye ödememek için, bu atıkları, boş buldukları yerlere döktüler. daha sonrasında da yaktılar. Bu yapılacak bir iş değil. Biz Etraf ve Şehircilik Bakan Yardımcımız Mehmet Emin Birpınar’la, burada bu arkadaşları topladık; “Yapmayın, etmeyin” dedik, bizi dinlemediler. Bakanlık da CNN’de, BBC’de haberler çıkınca, radikal karar aldı.
CEZA TÜM BÖLÜME VERİLDİ TAHLİL KONTROL YAPILMASI
Radikal karar almaktan çok, denetlemek lazımdı. Bu işi yapan adama ceza vermek lazımdı fakat tüm bölüme ceza verildi. Bakın, bizim birfazlaca eserimizde, geri dönüştürülmüş plastik var. Avrupa’da bir atık işletmesinin cirosunun 22 milyar Euro olduğu söyleniyor. Bizim Türkler ne vakit Avrupa’dan gidip bu atıkları satın almaya başladı, bu firmaların otomatikman rahatsızlıkları ortaya çıktı. Biz de plastiği yaktık, onlar da en hassas noktamızdan vurdular. İstatistiklerle mukayese ettiğimde tonunu 185 dolardan ithal ettiğimiz eserlerden yaptığımız mamullerin tonu 760 dolar olmaktadır. Toplumsal medyada epey ağır ithamlarda bulunuyorlar. Kontrolle bunu aşabilirdik. İnşallah çözeriz.”
Okumaya devam et...