bir daha milletvekili dokunulmazlığı tartışılıyor.
bir daha parti kapatma tartışılıyor.
30 yıldır bu gündem hiç değişmiyor.
Ne yapmak lazım pekala?
Küçük tarih cinsine çıkalım:
Osmanlı/ Yavuz Selim, 500 yıl evvel yaptığı Doğu seferlerinde Kürtler ile ittifak kurdu. Bu bağ Kürt aşiretlere “özerklik” sağladı.
Günümüzden 200 yıl evvel ise İkinci Mahmut, merkezi idaresi güçlendirmek için “özerkliği” tasfiye etmeye kalkışınca Kürt isyanları başladı.
Ayaklanmalar, çağdaş ulus devlet kurmayı hedefleyen Türkiye Cumhuriyeti’nde de devam etti.
Birinci Dünya Savaşı devrinde bölgede Kürtler ile yakınlık kuran Atatürk, alakasını koparmadı. Birinci mecliste 72 Kürt milletvekili girdi.
Atatürk, sorunun feodalizmi/toprak ağalığını tasfiye ederek yani, kul Kürt’ü, birey yaparak çözeceğini düşündü. Ömrü yetmedi; meclisten istediği toprak ıslahatını bile geçiremedi. İnönü de başaramadı; toprak ağaları CHP’den koptu…
Çok partili hayatı 1946’da başlasa da açık oy, kapalı sayımla yapılan seçim daima tartışmalı oldu…
DP, 1950’de iktidara geldi. Gerek bu seçim gerekse 1954 seçiminde DP; H. Öztürk, A. Fırat, K. Küfrevi, G. Emre, S. İnan, Ö. Cevheri, C. Yardımcı, M.R. Bucak, B. Fazilet üzere aşiret başkanlarını meclise taşıdı. Cumhuriyet projesi feodalizm tasfiyesi siyasete kurban edildi!
CHP, 1957 seçiminde Kürtlerden yine oy almaya başladı; Kars, Malatya, Mardin, Tunceli, Urfa, Elazığ, Erzincan ve Van’da kazandı. Oyları yüzde 41,1’e çıktı.
27 Mayıs 1960 askeri müdahalesi CHP’nin iktidar olmasını engelledi…
Bitmedi:
SOL BİLDİRİLER
“DP yanlısı Kürtler ayaklanacak” diye düşünen askeri idare, 550 aşiret reisini Sivas’ta kampta topladı!
Askerlerin hazırlattığı Anayasa referandumuna da, en çok “evet” oyu veren kentler Mardin’den Siirt’e Güneydoğu vilayetleri oldu!
CHP, 1961 seçiminde dört yıl evvelki oyunu alamadı: Yüzde 36,7. Kürt başkanların kamptan kurtarılmasını sağlayan ve programında Kürt meselesine yer veren Yeni Türkiye Partisi/Ekrem Alican, Adıyaman, Bingöl, Bitlis, Diyarbakır, Erzurum, Muş, Siirt, Van, Tunceli, Gümüşhane, Sivas’ta kazandı. Ağrı, Erzincan, Kars, Mardin, Muş’ta ikinci parti oldu…
1965 seçimlerinde CHP hüsrana uğradı. Kürtlerin tercihi aşiretlerle işbirliği yapan AP/Demirel oldu. Bu durum 1969’da da değişmedi.
Ortaya, 12 Mart 1971’de bir daha askeri darbe girdi. Bölgeye şiddet hakim oldu.
Ecevit’in CHP başına geçip, sol bildiriler vermesiyle, bölge siyasetine yükünü koyan (Cumhuriyet kazanımı kararı) okumuş Kürtler, bu partiye yöneldi. 1973’te CHP, Adıyaman, Ağrı, Bingöl, Diyarbakır, Elazığ, Erzincan, Hakkari, Kars, Tunceli’de birinci parti oldu. 1977’de bunlara Malatya ve Sivas üzere vilayetleri de kattı. Yüzde 41,9 oyla tarihinin en yüksek oyunu aldı.
Ortaya 12 Eylül 1980’de bir daha askeri darbe girdi; partiler kapatıldı. Kürt okumuşlar Diyarbakır cezaevinde ağır azaplardan geçirildi…
NE YAPILMALI
12 Eylül darbesi daha sonrası yapılan 1983 seçimlerine yeni partiler katıldı. Güneydoğu’daki oyların şampiyonu darbecilerin desteklediği Milliyetçi Demokrasi Partisi/Turgut Sunalp idi! Güvenlik siyasetleri sandığa bir daha hâkim oldu.
CHP yerini alan HP yüzde 30,4 ile merkez sol tarihin en düşük oyunu aldı. 1987 seçimlerindilk evvel HP ve SODEP’in birleşmesiyle SHP kuruldu. SHP, politikleşen Kürtlere listesinde yer vererek bölgeyi kazanacağını düşündü. Tunceli haricinde varlık gösteremedi. Kürtlerin umudu ANAP/Özal oldu!
Bu arada… “SHP listesinden Kürt adaylar” projesi yürümedi. Kopanlar parti kurdu: HEP…
daha sonra, kimi milletvekillerinin dokunulmazlığı kaldırıldı, mahpusa atıldı.
daha sonra, Kürt partileri kapatıldı, yeni Kürt partileri kuruldu.
daha sonra, Kürt oyların umudu “açılımcı” AKP/Erdoğan oldu. “Kürt açılımı” fiyaskoyla sonuçlandı.
Ülke, 76 yıldır sandık başına gidiyor. Kürtler soldan sağa; İnönü, Menderes, Demirel, Ecevit, Özal, Erdoğan üzere siyasetçilerden ve hatta darbecilerden medet umdu. Olmadı. Kendi partilerini kurdu. Olmadı. Onlar da ebediyen Kandil’e mahkûm oldu.
Bu kısır döngü sürüp gidiyor:
Aşiret ağalarıyla da tahlil olmadı.
Okumuş Kürtler ile de tahlil olmadı.
Ne devletin güvenlikçi siyasetleri ne de partilerin siyaset mühendisliği projeleriyle de “barış” sağlanamadı.
Halkı kazanacak program:
Köhnemiş feodalizme ve etnik ayrışmayı kullanarak insanları yoksulluğa, işsizliğe iten, eşitsizlik kaynağı neoliberalizme son vermekle mümkün…
Soner Yalçın
bir daha parti kapatma tartışılıyor.
30 yıldır bu gündem hiç değişmiyor.
Ne yapmak lazım pekala?
Küçük tarih cinsine çıkalım:
Osmanlı/ Yavuz Selim, 500 yıl evvel yaptığı Doğu seferlerinde Kürtler ile ittifak kurdu. Bu bağ Kürt aşiretlere “özerklik” sağladı.
Günümüzden 200 yıl evvel ise İkinci Mahmut, merkezi idaresi güçlendirmek için “özerkliği” tasfiye etmeye kalkışınca Kürt isyanları başladı.
Ayaklanmalar, çağdaş ulus devlet kurmayı hedefleyen Türkiye Cumhuriyeti’nde de devam etti.
Birinci Dünya Savaşı devrinde bölgede Kürtler ile yakınlık kuran Atatürk, alakasını koparmadı. Birinci mecliste 72 Kürt milletvekili girdi.
Atatürk, sorunun feodalizmi/toprak ağalığını tasfiye ederek yani, kul Kürt’ü, birey yaparak çözeceğini düşündü. Ömrü yetmedi; meclisten istediği toprak ıslahatını bile geçiremedi. İnönü de başaramadı; toprak ağaları CHP’den koptu…
Çok partili hayatı 1946’da başlasa da açık oy, kapalı sayımla yapılan seçim daima tartışmalı oldu…
DP, 1950’de iktidara geldi. Gerek bu seçim gerekse 1954 seçiminde DP; H. Öztürk, A. Fırat, K. Küfrevi, G. Emre, S. İnan, Ö. Cevheri, C. Yardımcı, M.R. Bucak, B. Fazilet üzere aşiret başkanlarını meclise taşıdı. Cumhuriyet projesi feodalizm tasfiyesi siyasete kurban edildi!
CHP, 1957 seçiminde Kürtlerden yine oy almaya başladı; Kars, Malatya, Mardin, Tunceli, Urfa, Elazığ, Erzincan ve Van’da kazandı. Oyları yüzde 41,1’e çıktı.
27 Mayıs 1960 askeri müdahalesi CHP’nin iktidar olmasını engelledi…
Bitmedi:
SOL BİLDİRİLER
“DP yanlısı Kürtler ayaklanacak” diye düşünen askeri idare, 550 aşiret reisini Sivas’ta kampta topladı!
Askerlerin hazırlattığı Anayasa referandumuna da, en çok “evet” oyu veren kentler Mardin’den Siirt’e Güneydoğu vilayetleri oldu!
CHP, 1961 seçiminde dört yıl evvelki oyunu alamadı: Yüzde 36,7. Kürt başkanların kamptan kurtarılmasını sağlayan ve programında Kürt meselesine yer veren Yeni Türkiye Partisi/Ekrem Alican, Adıyaman, Bingöl, Bitlis, Diyarbakır, Erzurum, Muş, Siirt, Van, Tunceli, Gümüşhane, Sivas’ta kazandı. Ağrı, Erzincan, Kars, Mardin, Muş’ta ikinci parti oldu…
1965 seçimlerinde CHP hüsrana uğradı. Kürtlerin tercihi aşiretlerle işbirliği yapan AP/Demirel oldu. Bu durum 1969’da da değişmedi.
Ortaya, 12 Mart 1971’de bir daha askeri darbe girdi. Bölgeye şiddet hakim oldu.
Ecevit’in CHP başına geçip, sol bildiriler vermesiyle, bölge siyasetine yükünü koyan (Cumhuriyet kazanımı kararı) okumuş Kürtler, bu partiye yöneldi. 1973’te CHP, Adıyaman, Ağrı, Bingöl, Diyarbakır, Elazığ, Erzincan, Hakkari, Kars, Tunceli’de birinci parti oldu. 1977’de bunlara Malatya ve Sivas üzere vilayetleri de kattı. Yüzde 41,9 oyla tarihinin en yüksek oyunu aldı.
Ortaya 12 Eylül 1980’de bir daha askeri darbe girdi; partiler kapatıldı. Kürt okumuşlar Diyarbakır cezaevinde ağır azaplardan geçirildi…
NE YAPILMALI
12 Eylül darbesi daha sonrası yapılan 1983 seçimlerine yeni partiler katıldı. Güneydoğu’daki oyların şampiyonu darbecilerin desteklediği Milliyetçi Demokrasi Partisi/Turgut Sunalp idi! Güvenlik siyasetleri sandığa bir daha hâkim oldu.
CHP yerini alan HP yüzde 30,4 ile merkez sol tarihin en düşük oyunu aldı. 1987 seçimlerindilk evvel HP ve SODEP’in birleşmesiyle SHP kuruldu. SHP, politikleşen Kürtlere listesinde yer vererek bölgeyi kazanacağını düşündü. Tunceli haricinde varlık gösteremedi. Kürtlerin umudu ANAP/Özal oldu!
Bu arada… “SHP listesinden Kürt adaylar” projesi yürümedi. Kopanlar parti kurdu: HEP…
daha sonra, kimi milletvekillerinin dokunulmazlığı kaldırıldı, mahpusa atıldı.
daha sonra, Kürt partileri kapatıldı, yeni Kürt partileri kuruldu.
daha sonra, Kürt oyların umudu “açılımcı” AKP/Erdoğan oldu. “Kürt açılımı” fiyaskoyla sonuçlandı.
Ülke, 76 yıldır sandık başına gidiyor. Kürtler soldan sağa; İnönü, Menderes, Demirel, Ecevit, Özal, Erdoğan üzere siyasetçilerden ve hatta darbecilerden medet umdu. Olmadı. Kendi partilerini kurdu. Olmadı. Onlar da ebediyen Kandil’e mahkûm oldu.
Bu kısır döngü sürüp gidiyor:
Aşiret ağalarıyla da tahlil olmadı.
Okumuş Kürtler ile de tahlil olmadı.
Ne devletin güvenlikçi siyasetleri ne de partilerin siyaset mühendisliği projeleriyle de “barış” sağlanamadı.
Halkı kazanacak program:
Köhnemiş feodalizme ve etnik ayrışmayı kullanarak insanları yoksulluğa, işsizliğe iten, eşitsizlik kaynağı neoliberalizme son vermekle mümkün…
Soner Yalçın