İmam GÜNEŞ
Türkiye Cumhuriyeti’nin sembol tarihlerinden olan 23 Nisan 1920’de milletin iradesini temsil eden Birinci Büyük Millet Meclisi’nin açılması ve Türk halkının egemenliğini resmen ilân etmesi ile politik bağımsızlık kazanıldı. Egemenliği Türk halkına kazandıran Mustafa Kemal Atatürk için bu kâfi değildi. Onun aklında tam bağımsızlık vardı. Bunu da şu sözlerle lisana getirmiştir: “Ordumuzun şimdiye kadar kazandığı zaferler, memleketimizi gerçek kurtuluşa yöneltmiş sayılmaz. Bu zaferler lakin, gelecekteki zaferimiz için kıymetli bir ortam hazırlamıştır. Askeri zaferlerimizle gururlanmayalım. Yeni ilim ve iktisat zaferlerine hazırlanalım.’
Sürdürülebilir ihracatın temelleri ıslahatlarla atıldı
Üstteki kelamların söz edildiği periyotlara kadar, dış ticaret hacmimiz, ithalat yüklüydü. Osmanlı’da ithalat adeta özendiriliyordu. Cumhuriyetin birinci senelerından itibaren ihracat odaklı bir idare anlayışı hakim kılındı. Türkiye el emeği ağır, klasik ticaret alışkanlığı olan kumaş, örme, deri, zanaat eserleri ile yüklü kuru meyve ihraç ederken, orta mamül bilhassa makine aksamları ve besin üzere mamüllerin ithalatını yapıyordu. 1923’e gelindiğinde ihracat lakin 51 milyon dolar, ithalat ise 87 milyon dolar olarak ortaya çıktı. Atatürk’ün kastettiği tam bağımsız ülke olabilmek için ekonomik bağımsızlığın kazanılması gerektiği kanısı vakit içinde hayat buldu. Tarım ve endüstriye önemli yatırımlar yapıldı. Devlet takviyesi ile fabrikalar kuruldu. Çitçinin gereksinimini karşılayacak gübre ve hayvan ithalatı yapıldı. Tabir yerindeyse çiftçiye çiftçilik, sanayiciye sanayicilik küreselde nasıl yapılıyorsa o modelle öğretildi. Başlı başına bir tez konusu olan bu model, bir anda yapılmadı, yapısal ıslahatlar oluşturuldu ve bir bir hayata geçirildi. Bilhassa 1930’lu senelerdan itibaren olumlu seyreden istikrarlı bir büyüme modeli ortaya çıktı. İhracatın ithalatı karşılama oranları yüzde 50’lerden 90’lara kadar çıktı.
Türk iş insanları o periyotta edindiği ihracat külçeşidini günbegün büyüttü. Pazarlarını çeşitlendirdi. 20’nci yüzyılda ortalama komşu ülkeler yüklü yapılan ihracat bugün 229 ülkeye yapılıyor. O günlerde İstanbul, İzmir, Adana, İzmit üzere vilayetlerin ticaret üssü olduğu yerler bugün 20’den çok ilin merkezîleştiği bir yapıya dönüştü. Tabi ki, ortada bir asır var ve bu gelişmelerin olması kaçınılmaz. Lakin, Atatürk’ün hayata geçirdiği bir modelin bugün ulaştığı noktayı da görmemiz gerekir. Yarın nereye ulaşabiliriz, bunu nasıl yapabiliriz bunu da şimdiden saptayabilmemiz lazım.
THY yüksek paha yaratıyor
Global mal ticaretinin düşmesine yönelik beklentinin yanı sıra, hizmet ihracatının artacağına yönelik kestirimler hakim. Türkiye, bulunduğu coğrafya, misafirperverlik, tarihi geçmişi, kültür ve sanat altyapısıyla harikulade bir potansiyel içeriyor. Hizmet kesiminin içerisinde; turizmden sıhhate, eğitimden bilişime, dizi-film sanayisinden yazılıma kadar biroldukca başlık var. Geçen yıl 56,7 milyar dolar ihracat gerçekleştiren bölüm, cari açığın kapanmasına 25 milyar dolar katkı sağladı. Hizmet bölümü, bugün Türkiye’nin GSYH’sının yüzde 53’ünü, toplam istihdamın da yüzde 70’ini oluşturuyor. Hizmet dallarının global GSYH’ye yarattığı katma kıymet, imalat dallarının 4 katı civarında. Üstelik kurulan teşebbüslerin yüzde 86’sı da hizmetler kesimine yönelik. Son 20 yılda dünya iktisadına istikamet veren yeni markaların çoğunluğu da hizmet kesiminde faaliyet gösteriyor. Apple, Facebook, Microsoft, Amazon üzere şirketler dünyanın en büyük 10 şirketi içinde yer alıyor. Türkiye’de ise küreselde en epeyce tanınan Türk Hava Yolları hizmet dalının dünyadaki en büyük temsilcisi pozisyonunda. esasen Hizmet İhracatçıları Birliği’nin kurulmasından bu yana başkanlık koltuğunda THY temsilcilerinin oturması, bu açıdan bakıldığında da manalı sayılmalı. Geçen Çarşamba günü genel konseyini gerçekleştiren Hizmet İhracatçı Birliği’nde, seçimlere THY İdare Konseyi Lideri Ahmet Bolat, tek liste halinde girdi. Tüm kesimleri temsil eden idare heyeti ile birlikte koltuğa değil nazaranve talip olduklarını söyleyen Bolat, “Amacımız rekor ihracat sayılarına ulaşmak” diyor. Ayrıyeten, THY’nin tüm ihracatçı birliklerine olduğu üzere hizmet ihracatçılarının dünya pazarlarında önlerinin açılması, işlerinin kolaylaştırılması noktasında nazaranv yapacağını lisana getiriyor.
2025’te 110 milyar dolarlık hizmet ihracatı planlanıyor
Türkiye hizmet ihracatının, temsili faaliyetlerinin hayli yeni olduğu bir gerçek. Fakat fazlaca süratli yol almasını sağlayacak kurumsal tarafları kuvvetli şirketlere ve potansiyelleri devasa yükseklikte kesimleri var. 2018 yılında kurulan Hizmet İhracatçı Birliği ile hizmet bölümünde ihracat yapan firmalar bir ortaya gelerek, ihracat külçeşidini de kolektif bakış açısına uygun olarak oluşturdular. Küçük ve büyük firmalar bir arada ihracatını geliştirdiler ve ihracatlar kayıtlara alınarak açıklanmaya başladı. 2021 yılında ise Ticaret Bakanlığı bünyesinde Memleketler arası Hizmet Ticareti Genel Müdürlüğü ve bunu takiben Hizmet İhracatçıları Birliği’ne ilişkin müstakil bir Genel Sekreterlik oluşturuldu. Görünen o ki, Türkiye’nin kalkınma kıssası muvaffakiyete ulaşacaksa, maksat dünya ekonomisindeki birinci 10 ülkeden biri olmaksa imzayı lakin ihracatla atabiliriz. Bunu da hizmet dalları üzere yüksek katma pahanın olduğu kesimleri lokomotif yaparak başarabiliriz.
O denli ki, hizmet ihracatçıları da stratejik raporlarını oluşturarak, bünyesinde yer alan her alt kesimi büyütmek istiyor. Eğitim ve sıhhat turizminde her geçen yıl büyüyen kesim, buradaki yatırımlarını artırırken lojistik, yer hizmetleri, turizm üzere rekabetçi alanlarda ise daha fazla ön plana çıkmayı planlıyor. Dizi-film dalında ise ABD’den daha sonra 1 milyar dolar barajını aşarak en büyük ihracata sahip Türkiye, bu alanda global bir marka haline geldi. İnsanların meskeninde daha epey vakit geçirdiği bu vakitte ihracatta önemli sıçrama var ve yeni yatırımlar da bu ölçüde hızlandı. Hizmet dalının kısa vadede ulaşmak istediği birinci maksat 3 yıl ortasında 110 milyar dolarlık ihracat. Hizmet ihracatı, maksatlarını tutturabilirse, 15 yıl daha sonra hizmet ihracatının mal/ürün ihracatını geçmesi işten bile değil.
Global mal ticaretinde düşüş, hizmette ise artış bekleniyor
Türkiye bugün dünyanın en büyük 20 iktisadı içinde yer alıyor. Büyüme modelimizin başını ise ihracat çekiyor. Türk ihracatçısı 2021 yılında 225,4 milyar dolarlık ihracat imza attı. O denli ki, geçen yıl yüzde 11 büyüyen Türkiye iktisadına ihracatın net katkısı 4,9 puan oldu. 2021 yılı büyümemizin yüzde 44,2’si ihracat başarısıyla gerçekleşti. Katma bedel açısından ihracatın verimliliği tartışılsa da döviz girdisi, istihdamın işleyişine katkı ve sürdürülebilir iktisat büyüme için sağladığı fayda ortada. Önünde büyük gayeleri var. Pekala, bunu nasıl başaracağız? Tabi ki bir daha yapısal ıslahatlarla. Kısa, orta ve uzun vadeli planlar oluşturmak gerekiyor. Bugün ortasında bulunduğumuz konjonktür, küreselleşmenin yerini bölgeselleşmeye bıraktığı izlenimini veriyor. Bilhassa pandeminin tesiriyle başlayan ve ülkelerin soğuk savaş ortamından sıcak savaşa geçişi ile hızlanan yapıda milliyetçilik duygusu ağır basıyor, ülkeler kendi üretimini yapabilecek modelin peşine düşüyorlar. Ekonomik manada gelişmiş tüm ülkelerde devlet takviyeleri bu tarafta verilirken, global mal ihracatının yıllar içerisinde düşeceği kestirim ediliyor. İşte bu noktada, yüksek katma bedel yaratan, inovasyonun ve süratle gelişen teknolojinin eseri olan üretimlerin öne tercih edilmesi bekleniyor. Stratejik dallardan olan besinin tedarikinin zorlaşacağına dair beklenti var. Kamu ve özel bölümün bu gelişmeleri göz önünde bulundurarak, ziraî üretime takviyeleri kıymetli ölçüde artırması, teknoloji ve inovasyon üreten firmaların teşvik edilmesi çok elzem.
Okumaya devam et...
Türkiye Cumhuriyeti’nin sembol tarihlerinden olan 23 Nisan 1920’de milletin iradesini temsil eden Birinci Büyük Millet Meclisi’nin açılması ve Türk halkının egemenliğini resmen ilân etmesi ile politik bağımsızlık kazanıldı. Egemenliği Türk halkına kazandıran Mustafa Kemal Atatürk için bu kâfi değildi. Onun aklında tam bağımsızlık vardı. Bunu da şu sözlerle lisana getirmiştir: “Ordumuzun şimdiye kadar kazandığı zaferler, memleketimizi gerçek kurtuluşa yöneltmiş sayılmaz. Bu zaferler lakin, gelecekteki zaferimiz için kıymetli bir ortam hazırlamıştır. Askeri zaferlerimizle gururlanmayalım. Yeni ilim ve iktisat zaferlerine hazırlanalım.’
Sürdürülebilir ihracatın temelleri ıslahatlarla atıldı
Üstteki kelamların söz edildiği periyotlara kadar, dış ticaret hacmimiz, ithalat yüklüydü. Osmanlı’da ithalat adeta özendiriliyordu. Cumhuriyetin birinci senelerından itibaren ihracat odaklı bir idare anlayışı hakim kılındı. Türkiye el emeği ağır, klasik ticaret alışkanlığı olan kumaş, örme, deri, zanaat eserleri ile yüklü kuru meyve ihraç ederken, orta mamül bilhassa makine aksamları ve besin üzere mamüllerin ithalatını yapıyordu. 1923’e gelindiğinde ihracat lakin 51 milyon dolar, ithalat ise 87 milyon dolar olarak ortaya çıktı. Atatürk’ün kastettiği tam bağımsız ülke olabilmek için ekonomik bağımsızlığın kazanılması gerektiği kanısı vakit içinde hayat buldu. Tarım ve endüstriye önemli yatırımlar yapıldı. Devlet takviyesi ile fabrikalar kuruldu. Çitçinin gereksinimini karşılayacak gübre ve hayvan ithalatı yapıldı. Tabir yerindeyse çiftçiye çiftçilik, sanayiciye sanayicilik küreselde nasıl yapılıyorsa o modelle öğretildi. Başlı başına bir tez konusu olan bu model, bir anda yapılmadı, yapısal ıslahatlar oluşturuldu ve bir bir hayata geçirildi. Bilhassa 1930’lu senelerdan itibaren olumlu seyreden istikrarlı bir büyüme modeli ortaya çıktı. İhracatın ithalatı karşılama oranları yüzde 50’lerden 90’lara kadar çıktı.
Türk iş insanları o periyotta edindiği ihracat külçeşidini günbegün büyüttü. Pazarlarını çeşitlendirdi. 20’nci yüzyılda ortalama komşu ülkeler yüklü yapılan ihracat bugün 229 ülkeye yapılıyor. O günlerde İstanbul, İzmir, Adana, İzmit üzere vilayetlerin ticaret üssü olduğu yerler bugün 20’den çok ilin merkezîleştiği bir yapıya dönüştü. Tabi ki, ortada bir asır var ve bu gelişmelerin olması kaçınılmaz. Lakin, Atatürk’ün hayata geçirdiği bir modelin bugün ulaştığı noktayı da görmemiz gerekir. Yarın nereye ulaşabiliriz, bunu nasıl yapabiliriz bunu da şimdiden saptayabilmemiz lazım.
THY yüksek paha yaratıyor
Global mal ticaretinin düşmesine yönelik beklentinin yanı sıra, hizmet ihracatının artacağına yönelik kestirimler hakim. Türkiye, bulunduğu coğrafya, misafirperverlik, tarihi geçmişi, kültür ve sanat altyapısıyla harikulade bir potansiyel içeriyor. Hizmet kesiminin içerisinde; turizmden sıhhate, eğitimden bilişime, dizi-film sanayisinden yazılıma kadar biroldukca başlık var. Geçen yıl 56,7 milyar dolar ihracat gerçekleştiren bölüm, cari açığın kapanmasına 25 milyar dolar katkı sağladı. Hizmet bölümü, bugün Türkiye’nin GSYH’sının yüzde 53’ünü, toplam istihdamın da yüzde 70’ini oluşturuyor. Hizmet dallarının global GSYH’ye yarattığı katma kıymet, imalat dallarının 4 katı civarında. Üstelik kurulan teşebbüslerin yüzde 86’sı da hizmetler kesimine yönelik. Son 20 yılda dünya iktisadına istikamet veren yeni markaların çoğunluğu da hizmet kesiminde faaliyet gösteriyor. Apple, Facebook, Microsoft, Amazon üzere şirketler dünyanın en büyük 10 şirketi içinde yer alıyor. Türkiye’de ise küreselde en epeyce tanınan Türk Hava Yolları hizmet dalının dünyadaki en büyük temsilcisi pozisyonunda. esasen Hizmet İhracatçıları Birliği’nin kurulmasından bu yana başkanlık koltuğunda THY temsilcilerinin oturması, bu açıdan bakıldığında da manalı sayılmalı. Geçen Çarşamba günü genel konseyini gerçekleştiren Hizmet İhracatçı Birliği’nde, seçimlere THY İdare Konseyi Lideri Ahmet Bolat, tek liste halinde girdi. Tüm kesimleri temsil eden idare heyeti ile birlikte koltuğa değil nazaranve talip olduklarını söyleyen Bolat, “Amacımız rekor ihracat sayılarına ulaşmak” diyor. Ayrıyeten, THY’nin tüm ihracatçı birliklerine olduğu üzere hizmet ihracatçılarının dünya pazarlarında önlerinin açılması, işlerinin kolaylaştırılması noktasında nazaranv yapacağını lisana getiriyor.
2025’te 110 milyar dolarlık hizmet ihracatı planlanıyor
Türkiye hizmet ihracatının, temsili faaliyetlerinin hayli yeni olduğu bir gerçek. Fakat fazlaca süratli yol almasını sağlayacak kurumsal tarafları kuvvetli şirketlere ve potansiyelleri devasa yükseklikte kesimleri var. 2018 yılında kurulan Hizmet İhracatçı Birliği ile hizmet bölümünde ihracat yapan firmalar bir ortaya gelerek, ihracat külçeşidini de kolektif bakış açısına uygun olarak oluşturdular. Küçük ve büyük firmalar bir arada ihracatını geliştirdiler ve ihracatlar kayıtlara alınarak açıklanmaya başladı. 2021 yılında ise Ticaret Bakanlığı bünyesinde Memleketler arası Hizmet Ticareti Genel Müdürlüğü ve bunu takiben Hizmet İhracatçıları Birliği’ne ilişkin müstakil bir Genel Sekreterlik oluşturuldu. Görünen o ki, Türkiye’nin kalkınma kıssası muvaffakiyete ulaşacaksa, maksat dünya ekonomisindeki birinci 10 ülkeden biri olmaksa imzayı lakin ihracatla atabiliriz. Bunu da hizmet dalları üzere yüksek katma pahanın olduğu kesimleri lokomotif yaparak başarabiliriz.
O denli ki, hizmet ihracatçıları da stratejik raporlarını oluşturarak, bünyesinde yer alan her alt kesimi büyütmek istiyor. Eğitim ve sıhhat turizminde her geçen yıl büyüyen kesim, buradaki yatırımlarını artırırken lojistik, yer hizmetleri, turizm üzere rekabetçi alanlarda ise daha fazla ön plana çıkmayı planlıyor. Dizi-film dalında ise ABD’den daha sonra 1 milyar dolar barajını aşarak en büyük ihracata sahip Türkiye, bu alanda global bir marka haline geldi. İnsanların meskeninde daha epey vakit geçirdiği bu vakitte ihracatta önemli sıçrama var ve yeni yatırımlar da bu ölçüde hızlandı. Hizmet dalının kısa vadede ulaşmak istediği birinci maksat 3 yıl ortasında 110 milyar dolarlık ihracat. Hizmet ihracatı, maksatlarını tutturabilirse, 15 yıl daha sonra hizmet ihracatının mal/ürün ihracatını geçmesi işten bile değil.
Global mal ticaretinde düşüş, hizmette ise artış bekleniyor
Türkiye bugün dünyanın en büyük 20 iktisadı içinde yer alıyor. Büyüme modelimizin başını ise ihracat çekiyor. Türk ihracatçısı 2021 yılında 225,4 milyar dolarlık ihracat imza attı. O denli ki, geçen yıl yüzde 11 büyüyen Türkiye iktisadına ihracatın net katkısı 4,9 puan oldu. 2021 yılı büyümemizin yüzde 44,2’si ihracat başarısıyla gerçekleşti. Katma bedel açısından ihracatın verimliliği tartışılsa da döviz girdisi, istihdamın işleyişine katkı ve sürdürülebilir iktisat büyüme için sağladığı fayda ortada. Önünde büyük gayeleri var. Pekala, bunu nasıl başaracağız? Tabi ki bir daha yapısal ıslahatlarla. Kısa, orta ve uzun vadeli planlar oluşturmak gerekiyor. Bugün ortasında bulunduğumuz konjonktür, küreselleşmenin yerini bölgeselleşmeye bıraktığı izlenimini veriyor. Bilhassa pandeminin tesiriyle başlayan ve ülkelerin soğuk savaş ortamından sıcak savaşa geçişi ile hızlanan yapıda milliyetçilik duygusu ağır basıyor, ülkeler kendi üretimini yapabilecek modelin peşine düşüyorlar. Ekonomik manada gelişmiş tüm ülkelerde devlet takviyeleri bu tarafta verilirken, global mal ihracatının yıllar içerisinde düşeceği kestirim ediliyor. İşte bu noktada, yüksek katma bedel yaratan, inovasyonun ve süratle gelişen teknolojinin eseri olan üretimlerin öne tercih edilmesi bekleniyor. Stratejik dallardan olan besinin tedarikinin zorlaşacağına dair beklenti var. Kamu ve özel bölümün bu gelişmeleri göz önünde bulundurarak, ziraî üretime takviyeleri kıymetli ölçüde artırması, teknoloji ve inovasyon üreten firmaların teşvik edilmesi çok elzem.
Okumaya devam et...