2001’den 2021’e doların Türkiye seyahati

Serkankutlu

Global Mod
Global Mod
Türkiye’de son periyotta en çok konuşulan bahis kuşkusuz ki iktisat oldu. Döviz kurundaki ani yükselişler yatırımcıların yanı sıra vatandaşları da kara kara düşündürdü.

Ülkedeki ekonomik kriz vatandaşın cebine dokununca her yerde iktisat konuşulmaya başlandı.

Dolar kuru dün akşam saatlerinde tarihi bir tepeyi gorerek 18 liraya ulaştı. Euro 20 liradan süreç gördü.

Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan’ın açıklamalarının akabinde çıkması beklenen dolar bu sefer tam zıddı süreç nazaranrek 12.49’a geriledi.

Odatv, doların Türkiye’deki serüvenini inceledi.

LİKİDİTE SIKINTISIYLA BAŞLAYAN SÜREÇ

Türkiye’de dolardaki istikrarsızlık 2001’de AKP’yi iktidara getirecek olan ekonomik krizle başladı.

2000’de likidite sıkıntısıyla başlayan kriz 19 Şubat 2001’de Cumhurbaşkanı Ahmet Necdet Sezer’in, Ulusal Güvenlik Heyeti (MGK) toplantısında Başbakan Bülent Ecevit’in önüne anayasa kitapçığı fırlatmasıyla alevlendi. görüşmeden sonlu bir biçimde çıkan Ecevit, “Bu bir devlet krizidir” açıklamasında bulundu.

Yabancı yatırımcılar piyasayı terk etti. Bunun üzerine Şubat ayının sonlarına yanlışsız sabit kur uygulamasından dalgalı kur uygulamasına geçiş yapıldı.

Merkez Bankası’nca 684 bin TL olan dolar kuru, dalgalı kura geçilmesinin akabinde 1,2 milyon TL’ye yükseldi.

Bankaların iflas ettiği enflasyonun üç haneli sayıya ulaştığı bu süreçte AKP 2002 yılında tek başına iktidarı devraldı.

AKP iktidarının iktisatta uyguladığı siyasetler işe yaradı. 31 Aralık 2004 tarihinde Türk Lirası’ndan 6 sıfır atıldı ve 1 milyon liranın 1 Yeni Türk Lirası’na (YTL) eşitlendi.

AB’YE ÜYELİK ÇALIŞMALARI

Ekim 2005’te Avrupa Birliği’ne (AB) üyelik müzakerelerinin başlamasıyla Türkiye’ye döviz girişi ve yabancı yatırımlar sürat kazandı.

Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası döviz kurlarına nazaran 2008’in Ağustos ayında dolar 1,15 TL’ye kadar düştü.

Dünyada baş gösteren 2009 ekonomik krizinde Türkiye’de dolar Mart ayında 1.80 liraya çıktı.

2010’un Kasım ayında 1 dolar 1,39 liraya kadar geriledi.

2012’de 1 dolar 1,74 liradan süreç görürken birinci defa 2013 yılında 2 liranın üzerine çıktı. Devrin Başbakanı Tayyip Erdoğan doların yükselişini Seyahat Parkı olaylarıyla ilişkilendirdi.

SEYAHAT PARKI HAREKETLERİ

Erdoğan ayrıyeten Seyahat Parkı hareketlerini faiz lobisinin başlatmış olduğunı tabir etti.

FETÖ’nün gerçekleştirdiği 17-25 Aralık operasyonlarının akabinde dolar Aralık ayı itibariyle 2.37’ye kadar çıktı.

7 Haziran 2015’te yapılan genel seçimlerin akabinde AKP mecliste çoğunluğu kaybetti. Koalisyon görüşmelerinden sonuç çıkmadı. Cumhurbaşkanı Erdoğan erken seçim sonucu aldı ve dolar 3 lirayı geçti.

TERÖR AKINLARI

Seçim öncesi bu 5 aylık süreçte Türkiye terör olaylarıyla sarsıldı.

20 Temmuz’da Suruç’ta terör örgütü IŞİD’in atağında 33 kişi ömrünü kaybett. 22 Temmuz’da Şanlıurfa’nın Ceylanpınar ilçesinde iki polis, konutlarında başlarından vurularak öldürüldü. 6 Eylül’de Dağlıca’daki terör örgütü PKK hücumunda 16 asker şehit oldu.

10 Ekim’de Ankara’daki barış mitingine yapılan IŞİD atağında 102 kişi ömrünü kaybetti.

Terör olaylarının üst üste yaşandığı ülkede gerçekleşen seçimde AKP, yüzde 49,5 oy ve 317 milletvekili ile bir daha tek başına iktidar oldu.

15 Temmuz FETÖ’nün hain darbe teşebbüsünün akabinde dolar kurunda sert yükseliş yaşandı. Dolar 3,50’ye kadar yükseldi.

BAŞKANLIĞA GEÇİŞ

24 Haziran 2018 Cumhurbaşkanlığı ve Genel Seçimleri’nin akabinde dolar 5 liranın üzerine çıktı.

Erdoğan, “Bu kur filan, bunların hiç birisi bizim geleceğimizi belirleyen şeyler değil. Bizim geleceğimizi, biz belirleyeceğiz. 24’ünde siz bu kardeşinize yetkiyi verin, daha sonrasında bu faizle şunla bunla nasıl uğraşılır goreceksiniz” dedi.

Nisan 2017’de düzenlenen referandum kararında parlamenter sistemden cumhurbaşkanlığı sistemine geçildi.

ABD’NİN BRUNSON TEHDİDİ

Casusluk suçlamasıyla 9 Aralık 2016’da tutuklanan ABD’li Rahip Andrew Brunson’ın mesken hapsine alınmasının akabinde ABD’den tehditler geldi.

Ağustos ayında 5 lira olan dolar bir hafta içerisinde 6,5 lira düzeyini geçti. 12 Ağustos gecesi milletlerarası piyasalarda dolar 7,20 lirayı gördü.

Ekim 2018’de Brunson’un özgür bırakılmasının akabinde dolar bir daha 5 liranın altına indi.

31 Mart 2019’daki mahallî seçimlerde AKP başşehir Ankara, İstanbul dahil, birfazlaca kritik vilayet ve büyükşehri kaybetti.

Yüksek Seçim Şurası, İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanlığı seçiminin iptaline ait AKP’nin yaptığı itirazıysa 36 gün daha sonra kabul etti, seçimin yenilenmesine karar verdi. YSK’nın bu açıklamasının akabinde Türk Lirası dolar karşısında büyük kıymet kaybettti. s

Mayıs ortasında dolar 6,24 liradan süreç gördü.

“LAF DİNLEMİYORDU”

Bu gelişmelerin akabinde Merkez Bankası Lideri Murat Çetinkaya Erdoğan tarafınca vazifeden alındı. Erdoğan, sonucuyla ilgili “Laf dinlemiyordu” tabirlerini kullandı.

Merkez Bankası ve kamu bankaları, Türk Lirası’nın korunması için piyasaya döviz sürdü.

Bu gelişmeyle dolar 6,85 TL düzeyine geriledi.

9 defa üst üste faiz indirimi yapan Merkez Bankası Lideri Uysal, çift haniçin düşmeyen enflasyon karşısında Eylül ayında birinci sefer siyaset faizinde artırıma gitti.

Kasım ayının başında dolar 8,58 TL’den süreç gördü.

8 Kasım’da Hazine ve Maliye Bakanı Berat Albayrak Instagram hesabından yaptığı açıklamayla bakılırsavinden istifa etti. Albayrak’ın yerine Lütfü Elvan getirildi.

30 Kasım’da Merkez Bankası Lideri bakılırsavinden alınarak yerine Naci Ağbal atandı.

Bu gelişmelerin akabinde Dolar/TL kuru 2020 yılını 7,5 düzeyinin altında kapattı.

Naci Ağbal da Erdoğan tarafınca dört ay daha sonra vazifesinden alındı. 20 ayda Merkez Bankası’nın başındaki isim dördüncü defa değişmiş oldu.

Ağbal’ın yerine Prof. Dr. Şahap Kavcıoğlu Merkez Bankası’nın başına getirildi.

Kavcıoğlu, 23 Eylül’de siyaset faizini 100 baz puan düşürerek yüzde 18’e indirdi. Karar öncesi 8,64 düzeylerinde olan kur, sonucun açıklanmasının akabinde 8,80 düzeyine kadar yükseldi.

Dolar kuru Ekim ayında 9 liraya ulaştı.

18 Ekim’de dolar 9,32 TL’ye yükselerek tarihi bir rekora imza attı.

21 Ekim’de Merkez Bankası’nın siyaset faizini 200 baz puan indirmesinin akabinde dolar 9,47 düzeyini gördü.

18 Kasım 2021: 1 dolar 11,25 TL

Merkez Bankası’nın siyaset faizi sonucundan bir gün evvel Cumhurbaşkanı Erdoğan meclisteki konuşmasında “Anlayan anlar, anlamayan anlamaz biz faize milletimizi ezdirmeyiz” dedi, ‘faiz sebep, enflasyon sonuçtur’ telaffuzunu yineladı. Bu kelamlar, enflasyonun yıllık bazda altı aydır yükselmeye devam ettiği 2021’de üçüncü kere faiz indirimine gidileceği ihtimalini kuvvetlendirdi. Dolar 10,56 liraya kadar yükseldi. 18 Kasım’da Merkez Bankası PPK toplantısı sonucunda, Eylül ve Ekim ayında olduğu üzere ‘indirime devam’ dedi. Siyaset faizi 100 baz puan düşürülerek yüzde 15’e çekildi. Dolar/TL faiz sonucunın açıklanmasıyla 11,25 TL’yi aştı. Merkez Bankası, PPK toplantısı sonucunda faiz indirimine Aralık ayında da devam edeceğinin sinyalini verdi.

DÜŞÜK FAİZ SAVUNMASI

22 Kasım’da Bakanlar Heyeti toplantısının akabinde konuşan Cumhurbaşkanı Erdoğan, düşük faizi savunan açıklamalarda bulundu.

Bu konuşmanın akabinde dolar 13,50 düzeyine kadar yükseldi.

Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın faizi de enflasyonu da indirmekte kararlı olduğunu açıklamasının akabinde dolar kuru Aralık ayına 13,95 lira ile girdi.

Erdoğan, Hazine ve Maliye Bakanı Lütfi Elvan’ın vazifeden “af talebi”ni kabul etti. Elvan’ın yerine Albayrak’a yakınlığıyla tanınan bakan yardımcısı Nureddin Nebati atandı.

Merkez Bankası, döviz kurlarında görülen sıhhatsiz fiyat oluşumları niçiniyle piyasaya satım istikametinde direkt müdahale edildiğini bildirdi.

Merkez Bankası’nın açıklaması daha sonrası dolar/TL 13 düzeyinin altına geriledikten daha sonra 13,20’lerde seyretti.

18 LİRAYI GÖRDÜ

Euro/TL ise 15,72 ile rekor tazeledikten daha sonra 15,02’lerde süreç gördü.

Dolar kuru 14 Aralık itibariyle 14.20’nin üzerine çıkarak bir daha rekor kırdı.

Fed’in faiz sonucunın akabinde dolar 14,80 ile; euro ise 16,69 ile tarihi tepeyi yeniledi.

17 Aralık 2021 itibariyle 16.50 liraya kadar yükseldi.

20 Aralık’ta tarihi rekoru kıran dolar 18 lira düzeyini test etti.

Cumhurbaşkanı Erdoğan, döviz kurundaki dalgalanmayı durdurmak için özgür piyasa kuralları içerisinde devreye sokulan yeni finansal araçları deklare etti. Erdoğan’ın açıklamalarının akabinde dolarda düşüş yaşandı.

21 Aralık 2021 sabahında dolar 11.09 liraya kadar geriledi.

tekrar yükselişe geçen dolar saat 12:09 itibariyle 13.37 lira düzeyinden süreç görüyor.