Dünyanın en büyük antik sanat yapıtı koleksiyoncularından Michael Steinhardt’ın mülküne yapılan baskın kararı ele geçirilen yapıtların Türkiye’nin de ortalarında bulunduğu 11 ülkeden kaçırıldığı ortaya çıktı. Anadolu kökenli olduğu saptanan Geyik tipi riton, altından elbise aparatları, ana tanrıça idolü, dağ keçisi figürini, kuş idolleri, Kilia idolü olmak üzere 14 modül eser 2022’nin birinci çeyreğinde Türkiye’ye iade edilecek.
Steinhardt’a karşı Kilia İdolü’nün iadesi ile ilgili dava sürecini takip eden Kültür ve Turizm Bakanlığı Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel Müdürlüğü’ne bağlı Kaçakçılıkla Uğraş Daire Başkanlığı el konulan yapıtların Türkiye’ye iadesi konusunda iki yıl büyük gayret harcadı.
KİLİA İDOLÜ TEMYİZDE
Daire Lideri Zeynep Boz, Türkiye’den kaçırılan 14 kesim yapıtın iadesi ve Steinhardt’a karşı verilen hukuk gayreti hakkında Akşam gazetesine konuştu:
“Kilia idolü dediğimiz günümüzden 5-6 bin yıl öncesine ilişkin bir eser. Bunun iadesi ile ilgili bir dava açmıştık ABD’ye. Bu bir mülkiyet davasıydı ve bunu kaybettik. Lakin temyize gittik.
Michael Steinhardt eser toplayan, koleksiyonculuk yapan bir isim. Onunla ilgili birtakım şaibeler olunca Manhattan Bölge Savcılığı inceleme başlattı. Bir soruşturma açtı ve bizimle işbirliğinde bulundu. Biz de onların soruşturmasına dayanak verdik. Steinhardt’ta yakalanan yapıtlardan Anadolu kökenli olduğunu bildiklerimizle ilgili çeşitli araştırmalar yaptık. Kelam konusu eserler ortasında geyik biçimli riton, Burdur Hacılar’dan çıkma bir ana tanrıça figürini, Efes’ten çıkma bayan biçimli bir idol var. Tanrıça idolü muhtemelen o da. Bunun haricinde daha geç periyotlara Roma periyotlarına tarihlenen bir elbiseye ilişkin altın modüller var. Davasını kaybettiğimiz Kilia İdolü için temyizdeyiz lakin bir daha ona benzeri bir kilia idolü var iadesini alacağımız. Bir de geyik biçimli alem var. Onun bir benzerinin iadesini daha evvel Fransa’dan sağlamıştık. O yapıta ilişkin iki tane kuş idolü var. Neolitik çağdan Roma periyoduna kadar çeşitli periyotlara tarihlenen eserler bunlar. Kaçak hafriyatla yurtdışına çıkarılmışlar.”
Anadolu kökenli olduğu saptanan Geyik tipi riton ve ana tanrıça idolünün de ortalarında olduğu 14 kesim eser 2022’nin birinci çeyreğinde iade edilecek.
TÜRKİYE’DEN ABD’YE ‘TARİH’ TAKİBİ
Kültür varlığı kaçakçılığının direkt müzelerden hırsızlık ya da kaçak hafriyatlar yoluyla yapıldığını anlatan Boz, ABD’de ele geçirilen eserler için nasıl bir çalışma yürüttüklerini şu biçimde anlattı:
“Bütün kültür varlıklarımız devlet malıdır. O yüzden Türkiye de bu eserler konusunda argüman sahibidir. Bunların anlaşılmasında tarz kritik formülünü kullanıyoruz. Biz arkeologlar olarak özellikli yapıtlara bakarak o yapıtların nereden çıktığını söyleyebiliyoruz. Onların benzerilerini daha evvel yaptığımız bilimsel çalışmalarla bulduğumuz için uzmanlarımız bir tarz kritik raporu hazırlıyor. Bu mevzuda da raporları Anadolu Medeniyetleri Müzesi Müdürlüğü uzmanları hazırladı. sonrasındasında sanki bu bölgede devlet tarafınca tespit edilen ve soruşturma açılan kaçak hafriyatlar olmuş mu? ABD’de yürütülen soruşturmada da birtakım dokümanlarda birtakım isimlere ulaşılıyor. Benim burada yakaladığım isimlerle o isimler içinde ortak noktaya bakıyoruz. Bu da bir öbür araştırma çeşidi. Birinci evrede bilimsel usullerle yapıtın nereye ilişkin olduğunu tespit edip daha sonra da yapıtın mümkün olarak yağmalanmış olduğu periyoda ait kriminolojik datalara devlet arşivlerinden, müzelerimizin arşivlerinden ulaşarak mevzunun yasa dışılığını ve bu çeşit yapıtların kaçakçılığa maruz kalabileceğini gösteren olay örnekleriyle vurguluyoruz.”
Steinhardt’a karşı Kilia İdolü’nün iadesi ile ilgili dava sürecini takip eden Kültür ve Turizm Bakanlığı Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel Müdürlüğü’ne bağlı Kaçakçılıkla Uğraş Daire Başkanlığı el konulan yapıtların Türkiye’ye iadesi konusunda iki yıl büyük gayret harcadı.
KİLİA İDOLÜ TEMYİZDE
Daire Lideri Zeynep Boz, Türkiye’den kaçırılan 14 kesim yapıtın iadesi ve Steinhardt’a karşı verilen hukuk gayreti hakkında Akşam gazetesine konuştu:
“Kilia idolü dediğimiz günümüzden 5-6 bin yıl öncesine ilişkin bir eser. Bunun iadesi ile ilgili bir dava açmıştık ABD’ye. Bu bir mülkiyet davasıydı ve bunu kaybettik. Lakin temyize gittik.
Michael Steinhardt eser toplayan, koleksiyonculuk yapan bir isim. Onunla ilgili birtakım şaibeler olunca Manhattan Bölge Savcılığı inceleme başlattı. Bir soruşturma açtı ve bizimle işbirliğinde bulundu. Biz de onların soruşturmasına dayanak verdik. Steinhardt’ta yakalanan yapıtlardan Anadolu kökenli olduğunu bildiklerimizle ilgili çeşitli araştırmalar yaptık. Kelam konusu eserler ortasında geyik biçimli riton, Burdur Hacılar’dan çıkma bir ana tanrıça figürini, Efes’ten çıkma bayan biçimli bir idol var. Tanrıça idolü muhtemelen o da. Bunun haricinde daha geç periyotlara Roma periyotlarına tarihlenen bir elbiseye ilişkin altın modüller var. Davasını kaybettiğimiz Kilia İdolü için temyizdeyiz lakin bir daha ona benzeri bir kilia idolü var iadesini alacağımız. Bir de geyik biçimli alem var. Onun bir benzerinin iadesini daha evvel Fransa’dan sağlamıştık. O yapıta ilişkin iki tane kuş idolü var. Neolitik çağdan Roma periyoduna kadar çeşitli periyotlara tarihlenen eserler bunlar. Kaçak hafriyatla yurtdışına çıkarılmışlar.”
Anadolu kökenli olduğu saptanan Geyik tipi riton ve ana tanrıça idolünün de ortalarında olduğu 14 kesim eser 2022’nin birinci çeyreğinde iade edilecek.
TÜRKİYE’DEN ABD’YE ‘TARİH’ TAKİBİ
Kültür varlığı kaçakçılığının direkt müzelerden hırsızlık ya da kaçak hafriyatlar yoluyla yapıldığını anlatan Boz, ABD’de ele geçirilen eserler için nasıl bir çalışma yürüttüklerini şu biçimde anlattı:
“Bütün kültür varlıklarımız devlet malıdır. O yüzden Türkiye de bu eserler konusunda argüman sahibidir. Bunların anlaşılmasında tarz kritik formülünü kullanıyoruz. Biz arkeologlar olarak özellikli yapıtlara bakarak o yapıtların nereden çıktığını söyleyebiliyoruz. Onların benzerilerini daha evvel yaptığımız bilimsel çalışmalarla bulduğumuz için uzmanlarımız bir tarz kritik raporu hazırlıyor. Bu mevzuda da raporları Anadolu Medeniyetleri Müzesi Müdürlüğü uzmanları hazırladı. sonrasındasında sanki bu bölgede devlet tarafınca tespit edilen ve soruşturma açılan kaçak hafriyatlar olmuş mu? ABD’de yürütülen soruşturmada da birtakım dokümanlarda birtakım isimlere ulaşılıyor. Benim burada yakaladığım isimlerle o isimler içinde ortak noktaya bakıyoruz. Bu da bir öbür araştırma çeşidi. Birinci evrede bilimsel usullerle yapıtın nereye ilişkin olduğunu tespit edip daha sonra da yapıtın mümkün olarak yağmalanmış olduğu periyoda ait kriminolojik datalara devlet arşivlerinden, müzelerimizin arşivlerinden ulaşarak mevzunun yasa dışılığını ve bu çeşit yapıtların kaçakçılığa maruz kalabileceğini gösteren olay örnekleriyle vurguluyoruz.”